Υπερπροστατευτική μητέρα: ασπίδα ή εμπόδιο;

Δρ. Αναστασία Κοτσοπούλου CPsychol AFBPsS, Ψυχολόγος

Σύγχρονο Κέντρο Υποστήριξης Εκπαίδευσης Έρευνας και Εποπτείας.

Psychologikokentro.gr

Είναι ένας συχνός προβληματισμός που απασχολεί, όχι μόνο τους γονείς αλλά και τους δασκάλους, συγγενείς και στο τέλος τα παιδιά, αν η μητέρα είναι υπερπροστατευτική με αποτέλεσμα αυτό να μην αποτελεί ασπίδα αλλά εμπόδιο για την ανάπτυξη των παιδιών. Τι είναι όμως υπερπροστατευτική μητέρα; Είναι η μητέρα που θέλει να προστατεύσει το παιδί της από βλάβες, πληγές, πόνο, δυστυχία, κακές εμπειρίες και απόρριψη, επίπονα συναισθήματα, αποτυχίες και απογοητεύσεις. Βασική της έννοια είναι να κρατήσει το παιδί της ασφαλές, όχι μόνο σωματικά αλλά και συναισθηματικά. Ανεξάρτητα από το αν το περιβάλλον είναι ασφαλές, εξακολουθούν τα επίπεδα προστασίας να υπερβαίνουν το επίπεδο του πραγματικού κινδύνου.

Η ερώτηση που προκύπτει είναι γιατί η μητέρα γίνεται υπερπροστατευτική;

Στόχος είναι να προστατεύσουν το παιδί τους από λάθη, απώλειες, προβλήματα και να το βοηθήσει να πετύχει στη ζωή του. Είναι γεγονός ότι οι γονείς ενστικτωδώς προστατεύουν τα παιδιά τους. Τα αγαπούν, τα νοιάζονται, θέλουν να είναι υγιή, χαρούμενα και επιτυχημένα. Θέλουν να προστατεύσουν την ευημερία των παιδιών αποτρέποντας ασθένειες, βλαβερά συναισθήματα και αποτυχία. Αλλά όταν ένας μπαμπάς ή μια μαμά βοηθάει πάρα πολύ, παρεμβαίνοντας με το παραμικρό, σε κάθε αρνητική συνθήκη, γίνεται υπερπροστατευτικός/η. Μιλάμε κυρίως για υπερπροστατευτική μητέρα ή για υπερπροστατευτικούς γονείς, μιας και η έρευνα έχει αποδείξει ότι η μητέρα είναι πιο συχνά πρωταγωνιστής αυτής της συμπεριφοράς.

Ποιες συμπεριφορές μπορεί να κρύβουν υπερπροστατευτικότητα;

– Όταν υπάρχει άμεση παρέμβαση σε κάθε πτώση του παιδιού.
– καθαρίζουν το δωμάτιο τους, φτιάχνουν τη τσάντα τους, κάνουν τις εργασίες τους , παρεμβαίνουν στους καβγάδες του,
– Αυστηροί κανόνες που δεν επιτρέπουν σε ένα παιδί να λερωθεί ή να εκφραστεί ελεύθερα.
– Καθορίζουν τις δραστηριότητες και του θυμίζουν τους κινδύνους.
– Αυστηρές τιμωρίες που μπορεί να είναι υπερβολικές σε σχέση με το πρόβλημα.
– Υπερβολική έμφαση στην επιτυχία στο σχολείο.
– Λειτουργούν πολύ με ανταμοιβές και ποινές.
– Φοβούνται ότι το παιδί τους θα μεγαλώσει και θα είναι καταστροφικό ή ανεξέλεγκτο.

Ποιες είναι οι συνέπειες αυτές της υπερπροστασίας;

Είναι πολλοί οι λόγοι που η μητέρα δεν θα πρέπει να είναι υπερβολικά προστατευτική. Το πιο σημαντικό είναι ότι βλάπτει την ανάπτυξη των παιδιών και δε θα γίνουν προσαρμοστικοί και ανεξάρτητοι ενήλικες. Με το να παρεμβαίνουν στα δύσκολα, δεν δίνουν στο παιδί την ευκαιρία να εκτεθεί, δοκιμαστεί και δεν θα μπορέσει να αντιμετωπίσει την μετέπειτα δυσκολία, δυστυχία, αντιξοότητα και αποτυχίες της ζωής. Βρίσκονται σε μια φούσκα μακριά από τον πραγματικό κόσμο. Συχνά εξελίσσεται σε κοινωνική φοβία ή κοινωνικό άγχος μιας και το παιδί νομίζει ότι ο κόσμος είναι επικίνδυνος, αποφεύγουν φιλίες και δυσκολεύονται στις κοινωνικές δεξιότητες. Εντοπίζουν με υπερβολική ανησυχία με φόβο απόρριψης, αποδοχής, κριτικής και αμηχανίας τους γύρω τους.   Ένα ακόμα συχνό αποτέλεσμα είναι η κατάθλιψη που μπορεί να εμφανίσουν στην εφηβεία, παράλληλα με την χαμηλή αυτοεκτίμηση και τα προβλήματα εμπιστοσύνης, ιδιαίτερα σε ότι αφορά την επίλυση απλών καθημερινών προβλημάτων. Δεν είναι τυχαίο ότι μελέτες δείχνουν ότι συχνά τα υπερπροστατευμένα παιδιά γίνονται θύματα bullying. Αυτά ακολουθούν και την ενήλικη ζωή και εμπλουτίζονται με αδυναμία λήψης αποφάσεων και ναρκισσισμό.

Συμπερασματικά θα λέγαμε ότι η μητέρα θα πρέπει να προσπαθεί να μην πνίγει τα παιδιά της και να υιοθετήσει ένα ζεστό, ανταποκρινόμενο και υψηλού επιπέδου στυλ γονεϊκής μέριμνας, για να προστατεύσει το παιδί μακροπρόθεσμα. Για να μεγαλώσουν ανθεκτικά παιδιά, οι μητέρες πρέπει να παρέχουν ένα ασφαλές καταφύγιο σε περιόδους στρες καθώς και σε περιόδους ηρεμίας. Ορίστε όρια, αλλά επιτρέψτε επίσης την προσαρμοστικότητα. Μόνο όταν τα παιδιά έχουν την ευκαιρία να αλληλεπιδράσουν αποτελεσματικά με τον έξω κόσμο, μπορούν να εξελιχθούν σε μελλοντικές γενιές ικανές, ανθεκτικές και κοινωνικά ευαίσθητες. Μόνο έτσι ο ρόλος σας θα είναι της ασπίδας και όχι του εμποδίου στην ανάπτυξή τους.

Η αρθρογραφία του δικτύου Green Pharmacy αντλεί στοιχεία μόνο από έγκυρες πηγές και επίσημους φορείς. Η αρθρογραφία σε καμία περίπτωση δεν μπορεί να υποκαταστήσει την ιατρική διάγνωση και αγωγή.