Προσέγγιση Ενιαία Υγεία (One Health)

Ο τρόπος που προσεγγίζεται η υγεία έχει αλλάξει πολλές φορές μέσα στις χιλιετίες της ανθρώπινης ύπαρξης. Η μαγεία έδωσε τη θέση της στην επιστήμη και τα γιατροσόφια τη θέση τους στα αντιβιοτικά. Η αναγέννηση, η βιομηχανική επανάσταση, και στο τέλος, ο εικοστός αιώνας τοποθέτησαν την υγεία στο επιστημονικό βάθρο που της αξίζει.

Τι μπορεί να γίνει όμως από εδώ και πέρα; Πώς εμείς, οι άνθρωποι του εικοστού πρώτου αιώνα και της Τεχνητής Νοημοσύνης, μπορούμε να δώσουμε μία νέα διάσταση στην προσέγγιση της υγείας; Η απάντηση λέγεται Ενιαία Υγεία (One Health).

 

Ορισμός

Η Ενιαία Υγεία ξεφεύγει από τους 4 τοίχους ενός νοσοκομείου και εστιάζει σε 3 μεγάλους πυλώνες:

  • Άνθρωποι
  • Ζώα
  • Περιβάλλον

Πρόκειται για μία διεπιστημονική, ολιστική προσέγγιση που υποστηρίζει ότι η υγεία των ανθρώπων, των ζώων και του περιβάλλοντος είναι άρρηκτα συνδεδεμένες. Για να διασφαλιστεί η δημόσια υγεία, πρέπει να υπάρχει ζωική υγεία και οικολογική ισορροπία. Η Ενιαία Υγεία περιλαμβάνει επιστήμονες από διαφορετικούς τομείς: ιατρούς, κτηνιάτρους, περιβαλλοντολόγους, επιδημιολόγους, γεωπόνους, ακόμα και κοινωνιολόγους.

 

Η βασική ιδέα

Η βασική ιδέα πίσω από την Ενιαία Υγεία είναι απλή: οι ασθένειες δεν γνωρίζουν σύνορα και δεν έχουν διαβατήρια. Οι νόσοι των ζώων, η κλιματική κρίση, η μικροβιακή αντοχή, η ρύπανση του αέρα και του νερού επηρεάζουν εξίσου τον άνθρωπο και τα άλλα ζωντανά πλάσματα. Συνεπώς, μια λύση που αγνοεί αυτές τις διασυνδέσεις είναι καταδικασμένη να αποτύχει.

 

Παράγοντες που ανέδειξαν την ανάγκη για την Ενιαία Υγεία

Η προσέγγιση της Ενιαίας Υγείας δεν προέκυψε τυχαία, αλλά ως απάντηση σε παγκόσμιες εξελίξεις και κρίσεις. Δείτε παρακάτω τους κυριότερους παράγοντες που οδήγησαν στη νέα προσέγγιση.

 

Αλλαγή στη χρήση γης και αστικοποίηση

Η συνεχής επέκταση των πόλεων, η αποψίλωση των δασών και η εντατική γεωργία και κτηνοτροφία οδηγούν σε όλο και συχνότερη επαφή ανθρώπων με άγρια ζώα και νέα παθογόνα. Αυτές οι συνθήκες διευκολύνουν τη μετάδοση νοσημάτων από τα ζώα στον άνθρωπο, αυξάνοντας τον κίνδυνο επιδημιών και πανδημιών.

 

Αυξημένες μετακινήσεις και φυσικές καταστροφές

Η εντατικοποίηση των διεθνών μετακινήσεων, το παγκόσμιο εμπόριο ζώων και τροφίμων, αλλά και οι μαζικές μετακινήσεις πληθυσμών λόγω πολέμων ή φυσικών καταστροφών (πλημμύρες, πυρκαγιές, σεισμοί) ενισχύουν τη διασπορά παθογόνων σε νέες γεωγραφικές περιοχές. Έτσι, νοσήματα που κάποτε θεωρούνταν τοπικά, πλέον εμφανίζονται παγκόσμια.

 

Κλιματική κρίση

Η αύξηση της θερμοκρασίας, η μεταβολή των βροχοπτώσεων και οι ακραίες καιρικές συνθήκες επηρεάζουν τη γεωγραφική κατανομή τόσο των ζώων όσο και των φορέων ασθενειών (πχ κουνουπιών), δημιουργώντας νέες υγειονομικές απειλές. Παράλληλα, η περιβαλλοντική υποβάθμιση επιδεινώνει τις συνθήκες διαβίωσης, καθιστώντας ανθρώπους και ζώα πιο ευάλωτους σε ασθένειες που μεταδίδονται μέσω του νερού, του εδάφους ή του αέρα.

 

Κατάχρηση αντιβιοτικών και μικροβιακή αντοχή

Η ευρεία και συχνά αλόγιστη χρήση αντιβιοτικών στον άνθρωπο, τα παραγωγικά ζώα και τη γεωργία έχει οδηγήσει στην εμφάνιση πολυανθεκτικών μικροοργανισμών. Αυτή η μορφή σιωπηλής πανδημίας αποτελεί μια από τις μεγαλύτερες απειλές για τη δημόσια υγεία παγκοσμίως, καθώς μειώνονται δραματικά οι διαθέσιμες θεραπευτικές επιλογές.

 

Ενίσχυση του δεσμού ανθρώπου και ζώων

Η παρουσία κατοικίδιων ζώων έχει αυξηθεί σημαντικά τις τελευταίες δεκαετίες, με αποτέλεσμα οι άνθρωποι να έρχονται καθημερινά σε στενή επαφή με τα ζώα συντροφιάς τους. Αυτή η σχέση, αν και ωφέλιμη για την ψυχική και κοινωνική ευεξία, δημιουργεί επίσης προκλήσεις για την υγειονομική ασφάλεια, καθώς οι νοσογόνοι παράγοντες μπορούν να μεταδοθούν αμφίδρομα.

 

Πώς εφαρμόζεται στην πράξη

Για την εφαρμογή της Ενιαίας Υγείας στην πράξη, απαιτούνται τα εξής:

  • Διατομεακή συνεργασία. Οι δημόσιοι οργανισμοί υγείας, τα πανεπιστήμια, οι αγροτικοί συνεταιρισμοί, τα κτηνιατρικά εργαστήρια και οι περιβαλλοντικές οργανώσεις καλούνται να ενώσουν τις γνώσεις τους.
  • Ενιαίοι μηχανισμοί παρακολούθησης. Δημιουργία κοινών συστημάτων για την επιτήρηση μολυσματικών ασθενειών σε ανθρώπους και ζώα, με κοινές βάσεις δεδομένων.
  • Εκπαίδευση και ευαισθητοποίηση. Από τα σχολεία μέχρι τις αγροτικές κοινότητες, η κατανόηση της σχέσης ανθρώπου-ζώου-περιβάλλοντος πρέπει να περάσει στην καθημερινότητα.
  • Νομοθετικές ρυθμίσεις. Προστασία των οικοσυστημάτων και περιορισμός της χρήση αντιβιοτικών, φυτοφαρμάκων και επιβλαβών χημικών.

 

Η Ελλάδα και η Ενιαία Υγεία

Στη χώρα μας, η Ενιαία Υγεία αρχίζει να αποκτά υπόσταση, κυρίως μέσα από ερευνητικά προγράμματα και συνέργειες μεταξύ ΑΕΙ, εθνικών οργανισμών και διεθνών οργανώσεων. Με τη γεωγραφική της θέση, τη βιοποικιλότητα και τη σημασία της αγροτικής παραγωγής, η Ελλάδα έχει κάθε λόγο να επενδύσει σε αυτή την οπτική.

 

Επίλογος

Η προσέγγιση της Ενιαίας Υγείας δεν αποτελεί απλώς μια θεωρητική ιδέα, αλλά επιτακτική αναγκαιότητα για την προστασία της υγείας του ανθρώπου, των ζώων και του περιβάλλοντος. Η Ελλάδα, η Ευρώπη και η διεθνής κοινότητα καλούνται να ενώσουν τις δυνάμεις τους, προκειμένου να αντιμετωπίσουν σοβαρές προκλήσεις όπως η μικροβιακή αντοχή και οι ζωοανθρωπονόσοι.

Η ευθύνη δεν βαραίνει μόνο τους επιστήμονες και τους φορείς. Ο καθένας από εμάς μπορεί να συμβάλει με απλές καθημερινές επιλογές: να αποφεύγει την άσκοπη χρήση αντιβιοτικών, να σέβεται και να φροντίζει τα ζώα, να μειώνει το περιβαλλοντικό του αποτύπωμα και να ενημερώνεται για τα ζητήματα που συνδέουν την ανθρώπινη υγεία με το φυσικό περιβάλλον.

Η αρθρογραφία του δικτύου Green Pharmacy αντλεί στοιχεία μόνο από έγκυρες πηγές και επίσημους φορείς. Η αρθρογραφία σε καμία περίπτωση δεν μπορεί να υποκαταστήσει την ιατρική διάγνωση και αγωγή.

Βρείτε τώρα δίπλα σας ένα φαρμακείο του Δικτύου Green Pharmacy εδώ!