Η ατοπική δερματίτιδα είναι μια χρόνια νόσος του δέρματος, με εξάρσεις και υφέσεις, που εμφανίζεται κυρίως στην παιδική ηλικία, με το 15-20% των παιδιών να παρουσιάζουν συμπτώματα.
Στο 65% των περιπτώσεων, η ατοπία εμφανίζεται στη διάρκεια του πρώτου χρόνου ζωής. Οι ήπιες μορφές υποχωρούν στα πρώτα χρόνια ή μέχρι την εφηβεία.
Η ατοπική δερματίτιδα εκδηλώνεται ως αντίδραση του οργανισμού σε κάποια ερεθίσματα όπως περιβαλλοντικές ή τροφικές αλλεργίες. Επιπλέον, σχετίζεται και με το οικογενειακό ιστορικό άσθματος, αλλεργιών ή ατοπίας.
Στην ατοπική δερματίτιδα ο επιδερμικός φραγμός δυσλειτουργεί. Υπάρχει έντονη ξηροδερμία είτε τοπικά είτε σε όλο το σώμα. Το δέρμα είναι ευαίσθητο, με φολίδες (ερυθρά και ξηρά σημάδια) ενώ υπάρχει και κνησμός.
Τα σημάδια εμφανίζονται συνήθως στο πρόσωπο του παιδιού (μάγουλα και μέτωπο) αλλά και στο εσωτερικό των αγκώνων και των γονάτων, πίσω από τα αυτιά, στο δέρμα στο λαιμό, στους καρπούς, στους αστραγάλους, και στο στήθος.
Ο κνησμός μπορεί να είναι έντονος σε βαθμό που να προκαλεί ανησυχία και να επηρεάζει τον ύπνο του παιδιού. Επίσης, το παρατεταμένο ξύσιμο του δέρματος κάνει το δέρμα πιο παχύ και τραχύ ενώ οι εκδορές μπορεί να οδηγήσουν σε μόλυνση.
Πέραν των μολύνσεων, το παιδικό ατοπικό δέρμα αποτελεί είσοδο σε αλλεργιογόνα (τροφικά, αερομεταφερόμενα) οδηγώντας σε ευαισθητοποίηση του οργανισμού και τροφική ή αναπνευστική αλλεργία.
Παράγοντες που επιδεινώνουν την ατοπική δερματίτιδα του παιδιού: η εφίδρωση, η τριβή, τα συνθετικά και μάλλινα ρούχα, το πολύ κρύο ή η πολλή ζέστη και υγρασία, το πολύ ζεστό μπάνιο, τα συστατικά σε ορισμένα καλλυντικά όπως αφρόλουτρα και σαπούνια, τα απορρυπαντικά με τα οποία πλένουμε τα παιδικά ρούχα, η παρατεταμένη έκθεση στο χλώριο της πισίνας, το στρες, ο καπνός του τσιγάρου, η σκόνη, άλλες αλλεργίες και τρόφιμα όπως αυγά, γάλα, ψάρι, γλουτένη.
Βασικός στόχος για την αντιμετώπιση της ατοπικής δερματίτιδας είναι η καθημερινή ενυδάτωση του δέρματος για τον περιορισμό της ξηρότητας και του ερεθισμού αλλά και για τη συνολική ενίσχυση του επιδερμικού φραγμού.
Το μπάνιο πρέπει να γίνεται καθημερινά (1 το πολύ 2 φορές την ημέρα), να είναι σύντομο (10-15 λεπτά), με χλιαρό νερό, και με καθαριστικά προϊόντα ειδικά σχεδιασμένα για το ατοπικό δέρμα. Αποφεύγουμε τα σφουγγάρια ή τα γάντια μπάνιου.
Σκουπίζουμε το δέρμα του παιδιού ταμποναριστά και όχι με τριβή της πετσέτας.
Συνεχίζουμε με την ενυδάτωση του δέρματος με ειδικά προϊόντα (πχ. κρέμα, αλοιφή, λάδι ανάλογα την ανάγκη ενυδάτωσης και την ταυτόχρονη ύπαρξη εξάρσεων ή όχι). Η ενυδάτωση πρέπει να γίνεται όχι μόνο μετά το μπάνιο, αλλά και μέσα στην ημέρα.
Προσοχή! Για ορισμένα παιδιά τα συχνά μπάνια επιδεινώνουν τη φαγούρα και τα εξανθήματά τους. Σε αυτή την περίπτωση, περιορίζουμε τη συχνότητα του μπάνιου (πχ. δύο μπάνια την εβδομάδα) και πολλαπλασιάζουμε τις εφαρμογές ενυδατικών προϊόντων.
Σημαντική είναι και η αποφυγή των παραγόντων προδιάθεσης. Για παράδειγμα: προτιμούμε τα ελαφριά βαμβακερά ρούχα, επιλέγουμε ειδικά υποαλλεργικά απορρυπαντικά για το πλύσιμο των ρούχων, κόβουμε τα νύχια του παιδιού για να μην προκληθούν εκδορές στο δέρμα, κρατάμε το δωμάτιο του παιδιού καθαρό, χωρίς σκόνη και λιτό χωρίς χνουδωτά παιχνίδια και χαλιά, αποφεύγουμε τις τροφές που χειροτερεύουν τη δερματίτιδα του παιδιού.
Στις εξάρσεις της δερματίτιδας, συνίσταται η χρήση αντιφλεγμονώδους θεραπείας με τοπικά κορτιζονούχα σκευάσματα όπως κρέμες και αλοιφές (για μικρά χρονικά διαστήματα). Η κορτιζόνη θα βοηθήσει στη γρήγορη επούλωση και τον περιορισμό της έξαρσης. Μετά την εφαρμογή της κορτιζόνης, συνεχίζουμε με την επάλειψη με τα ειδικά προϊόντα ενυδάτωσης.
Σε πιο δύσκολες περιπτώσεις, ο γιατρός μπορεί να συστήσει αντιισταμινικά (για τον περιορισμό του κνησμού), αντιβιοτικές κρέμες αν τα σημεία της έξαρσης έχουν μολυνθεί καθώς και άλλα φαρμακευτικά σκευάσματα ανάλογα τη βαρύτητα της ατοπίας.
Διερεύνηση από γιατρό θα χρειαστεί αν :
το παιδί είναι ευερέθιστο και δυσκολεύεται στον ύπνο λόγω κνησμού
τα εξανθήματα επεκτείνονται
υπάρχουν σημάδια μόλυνσης πχ. πυρετός, υγρό/πύον που ρέει από τα εξανθήματα, εξανθήματα με κίτρινη κρούστα, πόνος
