Ορισμός

H αϋπνία είναι η συχνότερη μορφή διαταραχής του ύπνου και χαρακτηρίζεται από μεταβολές στην ποσότητα και την ποιότητα του ύπνου στη διάρκεια ενός 24ώρου.

Η αϋπνία είναι ένα πολύ συνηθισμένο πρόβλημα. Υπολογίζεται ότι :

  • 20-30% των ενηλίκων κρίνουν μη ικανοποιητική τη διάρκεια και την ποιότητα του ύπνου τους
  • στις ανεπτυγμένες χώρες, μόνο 1 στους 3 ενήλικες συμπληρώνει οκτώ ώρες ύπνου κάθε βράδυ
  • 1 στους 3 ενήλικες παρουσιάζει κάποια στιγμή στη ζωή του συμπτώματα αϋπνίας
  • 1 στους 4 ενήλικες υποφέρει από χρόνια αϋπνία και αντιμετωπίζει τις συνοδές συνέπειες στην ποιότητα της ζωής
  • 10% των περιπτώσεων που ταλαιπωρείται με χρόνια αϋπνία αναζητά τη βοήθεια του γιατρού
  • ο αριθμός των πασχόντων αυξάνεται κάθε χρόνο εξαιτίας του σύγχρονου τρόπου ζωής

Συμπτώματα

Τα άτομα που έχουν αϋπνία αναφέρουν ότι :

  • Δυσκολεύονται να κοιμηθούν (αϋπνία τύπου επελεύσεως / αϋπνία έναρξης)
  • Ξυπνούν στη μέση της νύχτας και δεν μπορούν να ξανακοιμηθούν ή ξυπνούν πολλές φορές κατά τη διάρκεια της νύχτας (αϋπνία τύπου διακρατήσεως / ενδιάμεση αϋπνία )
  • Ξυπνούν το πρωί νωρίτερα από την επιθυμητή ώρα χωρίς να νιώθουν ότι έχουν ξεκουραστεί (αϋπνία τύπου αφυπνίσεως / πρώιμη αφύπνιση)

Σε γενικές γραμμές, τα άτομα με αϋπνία κοιμούνται λιγότερο ή χωρίς ποιότητα παρότι έχουν την ευκαιρία να κοιμηθούν σωστά και καλά.

Περιστασιακά, ο πάσχων μπορεί επίσης να κάνει αναφορά σε ένα μεταβλητό μοτίβο ύπνου πχ. μία ή περισσότερες νύχτες που χαρακτηρίζονται από έναν φτωχό σε διάρκεια ή/και ποιότητα ύπνο που ακολουθούνται από μια νύχτα καλού ύπνου.

Διάρκεια

Η αϋπνία δεν καθορίζεται από τον αριθμό των ωρών που κοιμάται κανείς, καθώς οι επαρκείς ώρες ύπνου διαφέρουν από άτομο σε άτομο. Μπορεί όμως να διαχωριστεί ανάλογα με τη διάρκειά της σε παροδική και χρόνια.

Παροδική αϋπνία – ένα σύντομο επεισόδιο αϋπνίας το οποίο συχνά επιλύεται χωρίς θεραπεία. Η διάρκειά της μπορεί να κυμαίνεται από μια νύχτα μέχρι μερικές εβδομάδες. Συνήθως οφείλεται σε περιστασιακούς παράγοντες που διαταράσσουν τον ύπνο πχ. άγχος για τη συνέντευξη στη δουλειά.

Χρόνια αϋπνία – χαρακτηρίζεται η αϋπνία που εμφανίζεται τουλάχιστον τρεις νύχτες την εβδομάδα και για τρεις μήνες ή περισσότερο. Σε αρκετές περιπτώσεις προέρχεται από ένα συνδυασμό παραγόντων που περιλαμβάνουν οργανικές ή ψυχικές διαταραχές που συνυπάρχουν. Επίσης μπορεί να σχετίζεται με τον τρόπο ζωής του ατόμου. Η χρόνια αϋπνία χρήζει αντιμετώπισης ώστε να αποκατασταθεί ο φυσιολογικός κύκλος του ύπνου.

Η αϋπνία μπορεί να είναι επαναλαμβανόμενη, δηλαδή μπορεί διαστήματα αϋπνίας να εναλλάσσονται με διαστήματα φυσιολογικού ύπνου.

Φύλο και ηλικία

Η αϋπνία μπορεί να επηρεάζει άνδρες, γυναίκες και παιδιά πολλές φορές στη διάρκεια της ζωής τους. Μελέτες δείχνουν ότι η αϋπνία είναι συχνότερο φαινόμενο στις γυναίκες και στους ηλικιωμένους.

  • Αλλαγές στον ύπνο μπορεί να παρατηρήσει μια γυναίκα κατά την έμμηνο ρύση, την εγκυμοσύνη και την εμμηνόπαυση λόγω των βιολογικών αλλαγών στο σώμα της.
  • Με την πάροδο της ηλικίας ορισμένες βιολογικές αλλαγές έχουν αντίκτυπο και στον κύκλο του ύπνου (πχ. μειωμένη παραγωγή ενδογενούς μελατονίνης).
  • Συχνά παρατηρείται επίσης ότι οι ηλικιωμένοι κοιμούνται νωρίτερα το βράδυ και ξυπνούν νωρίτερα το πρωί, ενώ δυσκολεύονται να παραμείνουν ξύπνιοι αργά το βράδυ. Μπορεί επίσης να ξυπνούν πιο εύκολα κατά τη διάρκεια του ύπνου και να είναι πιο δύσκολο να ξανακοιμηθούν.
  • Οι ειδικοί του ύπνου τονίζουν ότι: η κοινή αντίληψη ότι στην τρίτη ηλικία μειώνονται οι ανάγκες για ύπνο είναι λανθασμένη.