Φίδια

Ένας από τους βασικούς φόβους που διακατέχει πολλούς στις καλοκαιρινές εξορμήσεις είναι μια πιθανή συνάντηση με φίδια. Ο φόβος μπορεί να είναι και αδικαιολόγητος καθώς τα φίδια επιτίθενται στον άνθρωπο μόνο αν κάποιος τα ενοχλήσει (είτε από λάθος είτε συνειδητά) ή ως άμυνα σε μια πιθανή απειλή.

Τι γνωρίζουμε

Υπάρχουν πολλές κατηγορίες φιδιών. Άλλα έχουν δηλητήριο, άλλα όχι ενώ διαφέρουν και ως προς τη θέση των δοντιών τους.
Από τα είδη φιδιών που υπάρχουν στην Ελλάδα, τα δηλητηριώδη ανέρχονται σε επτά, με τέσσερα είδη οχιάς να είναι τα πιο γνωστά.
Το μέγεθος των φιδιών δεν είναι κριτήριο για το αν είναι δηλητηριώδη ή όχι. Γενικός κανόνας είναι ότι τα μικρότερα σε μήκος φίδια (μέχρι ένα μέτρο) είναι πιο επικίνδυνα για τον άνθρωπο.
Γενικά, το χρώμα και τα σχέδια στο σώμα των φιδιών μοιάζουν με το φυσικό περιβάλλον. Η κοινή οχιά είναι ίσως πιο εύκολα αναγνωρίσιμη λόγω του χρωματισμού, του τριγωνικού κεφαλιού και κυρίως λόγω του «κεράτου» που έχει στη «μύτη» της.
Οι οχιές δεν κυνηγούν τους ανθρώπους. Αν πλησιάσουμε σε απόσταση μικρότερη από 60 εκατοστά, τότε μπορεί η οχιά να κάνει κάποια εκτίναξη για να προσπαθήσει να δαγκώσει.
Στα δηλητηριώδη φίδια, η διαδικασία του δαγκώματος είναι πολύ γρήγορη και διαρκεί μόνο 1/3 του δευτερολέπτου.
Οι οχιές εκχέουν το δηλητήριο μέσω των δύο μακριών δοντιών. Από τη στιγμή που το δηλητήριο περνά στον υποδόριο ιστό, σε 1-3 λεπτά κυκλοφορεί σε όλο το σώμα μέσω του λεμφικού συστήματος.
Σε ένα υγιή οργανισμό, το δηλητήριο χρειάζεται περίπου τέσσερις με έξι ώρες για να αποβεί μοιραίο.
Σε περίπτωση που το δάγκωμα γίνει πάνω σε σκληρά ρούχα ή υφάσματα, θεωρητικά είναι ακίνδυνο καθώς το δόντια δεν μπορούν να διεισδύσουν στο δέρμα, και το δηλητήριο εκχύνεται στο παρεμβαλλόμενο υλικό (κάλτσα, ύφασμα κλπ). Σημαντικό είναι όμως να ελέγξουμε το σημείο αυτό του δέρματος για να είμαστε σίγουροι.

Συμπτώματα

Η σοβαρότητα των συμπτωμάτων εξαρτάται από το είδος του φιδιού, την περιοχή όπου έγινε το δάγκωμα, την έκταση του τραύματος καθώς την ποσότητα του δηλητηρίου που έχει εγχυθεί. Αν πρόκειται για δάγκωμα από δηλητηριώδες φίδι, τα πρώτα συμπτώματα που εμφανίζονται είναι :

Ερυθρότητα, πόνος και έντονο κάψιμο γύρω από το δάγκωμα
Σταδιακό οίδημα στο σημείο και μελάνιασμα
Μούδιασμα και παράλυση του άκρου που φέρει το τραύμα
Διπλωπία
Ναυτία, εμετός
Εφίδρωση και πυρετός με ή χωρίς ρίγος
Χαμηλός σφυγμός, χαμηλή αρτηριακή πίεση, αδυναμία, πονοκέφαλος
Τσιμπήματα /μούδιασμα της γλώσσας και του στόματος
Μυϊκοί σπασμοί

Σημείωση! Ορισμένες φορές, μπορεί να πρόκειται για ένα «στεγνό» δάγκωμα, δηλαδή το φίδι να μην έχει εγχύσει δηλητήριο. Αυτό προξενεί ήπιο πόνο στο σημείο λόγω του τρυπήματος του δέρματος από τα δόντια του φιδιού και συνήθως δεν ακολουθείται από άλλα συμπτώματα πχ. οίδημα. Ωστόσο, μπορεί τα συμπτώματα να εμφανιστούν αργότερα χρονικά (π.χ 2 ώρες μετά το δάγκωμα), άρα το άτομο πρέπει να επισκεφτεί μια νοσηλευτική μονάδα για έλεγχο του σημείου.

Επίσης, στα συμπτώματα μπορεί να συμπεριληφθεί και η κρίση πανικού από το σοκ στο δάγκωμα του φιδιού!

Πρόληψη

Όταν βρισκόμαστε σε εξωτερικούς χώρους, αγροτικές περιοχές κλπ προσπαθούμε να αποφεύγουμε χώρους όπου μπορεί να κρύβονται φίδια πχ. σχισμές βράχων, σωρούς ξύλων ή κορμών δέντρων, μέρη με ψηλό γρασίδι ή πυκνή βλάστηση, δάση, θαμνώδεις ή βαλτώδεις περιοχές.
Αποφεύγουμε να μετακινούμε ή να σηκώνουμε με τα χέρια αντικείμενα, κάτω από τα οποία μπορεί να κρύβονται φίδια πχ. πέτρες, χόρτα.
Προτιμούμε να περπατάμε σε χαραγμένα μονοπάτια.
Επιλέγουμε μακριά παντελόνια, μπότες ή κλειστά παπούτσια με κάλτσες στο περπάτημα σε χώρους που μπορεί να υπάρχουν φίδια πχ. σε περιοχές με ψηλά χόρτα ή βλάστηση που εμποδίζει την ορατότητα.
Χρησιμοποιούμε ένα μακρύ μπαστούνι/ ράβδο/ ξύλο για να χτυπήσουμε το έδαφος προειδοποιητικά, μπροστά από εκεί που θα πατήσουμε. Από φύση τους, τα φίδια προσπαθούν όταν μπορούν, να απομακρύνονται από τους ανθρώπους.
Δεν προσεγγίζουμε από περιέργεια, ενοχλούμε ή προκαλούμε ένα φίδι!
Αποφεύγουμε να αγγίξουμε ένα φίδι ακόμη και αν φαίνεται νεκρό. Τα αντανακλαστικά των φιδιών παραμένουν ενεργά ακόμη και ώρες μετά το θάνατό τους!
Εκπαιδεύουμε τα παιδιά μας σχετικά με τη συμπεριφορά των φιδιών, τους χώρους που τα συναντάμε και πώς να τα αποφύγουν!

Αντιμετώπιση

Απομακρυνόμαστε (ή απομακρύνουμε το άτομο που έχει υποστεί το δάγκωμα) από την περιοχή του συμβάντος. Το φίδι μπορεί να είναι ακόμη κοντά.
Προσπαθούμε να αναγνωρίσουμε τον τύπο του φιδιού από την εικόνα του τραύματος. Το πιθανότερο είναι το φίδι να μην είναι δηλητηριώδες. Σε αυτή την περίπτωση, στο σημείο που έγινε το δάγκωμα θα φαίνεται το αποτύπωμα μιας σειράς δοντιών σε σχήμα ανάποδου “U” και δεν χρειάζεται να προβούμε σε ενέργειες.
Αν δούμε στο τραύμα τα χαρακτηριστικά δύο αποτυπώματα (τρύπες) από τα δόντια του φιδιού και όχι απλές εκδορές, τότε μάλλον πρόκειται για οχιά.
Διατηρούμε την ψυχραιμία μας (ή το άτομο με το τραύμα πρέπει να παραμείνει ήρεμο).
Ακινητοποιούμαστε (ή ακινητοποιούμε το άτομο που έχει υποστεί το δάγκωμα), ώστε να μειώσουμε τις συσπάσεις των μυών άρα και την εξάπλωση του δηλητηρίου.
Δεν κάνουμε καμία περίδεση ή, αν κάνουμε, πρέπει να είναι πολύ χαλαρή καθώς το σημείο πρήζεται σταδιακά.
Αφαιρούμε όποιο αντικείμενο ή ύφασμα θα μπορούσε να σφίξει το σημείο του δαγκώματος όσο η περιοχή πρήζεται (π.χ. δαχτυλίδια, ρολόι, βραχιόλια κλπ.).
Δεν κάνουμε τομές με κοπίδια/ νυστέρια/ ξυράφια και δεν αναρροφούμε αίμα από την πληγή (ειδικά με το στόμα!).
Αν μπορούμε, πλένουμε το τραύμα με σαπούνι και νερό ή οξυζενέ.
Δεν τοποθετούμε πάγο, θερμό επίθεμα, κρέμες ή άλλα σκευάσματα.
Δεν πίνουμε ( ή δε δίνουμε στο άτομο με το τραύμα να πιει) αλκοολούχα ποτά ή παυσίπονα χωρίς πρώτα να γίνει επικοινωνία με γιατρό.
Πρέπει να επισκεφθούμε (ή να συνοδεύσουμε το άτομο με το τραύμα) σύντομα την πλησιέστερη νοσηλευτική μονάδα για να χορηγηθεί ο κατάλληλος αντιοφικός ορός. Για την άμεση ανταπόκριση του νοσηλευτικού προσωπικού φροντίζουμε να ειδοποιήσουμε κατά τη μεταφορά εκεί, αναφέροντας το συμβάν και τον τύπο του δαγκώματος ή και μια περιγραφή του φιδιού αν είχαμε παρατηρήσει καλά.