Βλεφαρίτιδα

Τι είναι η βλεφαρίτιδα;

 

Γνωστή και ως «πιτυρίδα των βλεφάρων», η βλεφαρίτιδα είναι μια φλεγμονή των βλεφαρίδων που προκαλεί ευαισθησία και δυσφορία στον ασθενή.

 

Βασικές μορφές και αιτιολογία της βλεφαρίτιδας

 

Διακρίνονται τρείς τύποι βλεφαρίτιδας:

• Πρόσθια μορφή
• Οπίσθια μορφή
• Μικτή μορφή (πρόσθια και οπίσθια)

 

Πρόσθια βλεφαρίτιδα

Εντοπίζεται στην εξωτερική πλευρά του χείλους του βλεφάρου, στη βάση των βλεφαρίδων. Συνήθως προκαλείται από λοίμωξη από βακτήρια όπως ο σταφυλόκοκκος (σταφυλοκοκκική βλεφαρίτιδα). Τα βακτήρια αυτά υπάρχουν κανονικά στην επιφάνεια του προσώπου και των βλεφάρων, αλλά αν αυξηθούν σε αριθμό ή η περιοχή του βλεφάρου είναι περισσότερο ευαισθητοποιημένη σε αυτά, τότε προκαλείται αντίδραση και φλεγμονή. Η πρόσθια βλεφαρίτιδα μπορεί επίσης να συνδέεται με κάποιες παθήσεις του τριχωτού της κεφαλής όπως η πιτυρίδα ή η υπερβολική λιπαρότητα (σμηγματορροϊκή βλεφαρίτιδα).

Σε κάποιες περιπτώσεις, η πρόσθια βλεφαρίτιδα μπορεί να προκληθεί από ιογενή μόλυνση (πχ. ιός του απλού έρπητα ή του έρπη ζωστήρα), από αλλεργικές αντιδράσεις στην περιοχή (πχ. βλεφαροεπιπεφυκίτιδα) ή μόλυνση των βλεφαρίδων από παράσιτα (πχ. Demodex folliculorum, Demodex brevis, Phthirus pubis).

 

Οπίσθια βλεφαρίτιδα

Εντοπίζεται στην εσωτερική πλευρά του χείλους του βλεφάρου, στην περιοχή που ακουμπά τον βολβό του ματιού. Είναι επίσης γνωστή ως δυσλειτουργία του μεϊβομιανού αδένα, κατά την οποία δεν παράγεται σωστή ποσότητα της ελαιώδους σύστασης των δακρύων ενώ οι πόροι του αδένα φράζουν από σκληρά, κηρώδη βύσματα. Η κατάσταση αυτή δημιουργεί ευνοϊκές συνθήκες για την ανάπτυξη βακτηρίων.

Συνήθως στην οπίσθια βλεφαρίτιδα παρατηρείται ξηροφθαλμία ή επιδείνωση προϋπάρχουσας ξηροφθαλμίας, καθώς η δυσλειτουργία του αδένα προκαλεί αυξημένη εξάτμιση δακρύων.

Σημείωση! Σε κάποιες περιπτώσεις, η φλεγμονή δεν έχει σαφή αιτία.

 

Ποιοι άλλοι παράγοντες σχετίζονται με την εμφάνιση της βλεφαρίτιδας;

 

Ένα άτομο μπορεί να εμφανίσει βλεφαρίτιδα σε κάθε ηλικία. Ωστόσο, η βλεφαρίτιδα παρουσιάζεται συχνότερα σε ηλικίες άνω των 50 ετών.

• Οι ασθενείς με σταφυλοκοκκική βλεφαρίτιδα είναι συνήθως μέσης ηλικίας με ιστορικό συμπτωμάτων κοντά στα δύο χρόνια.
• Οι ασθενείς με σμηγματορροϊκή βλεφαρίτιδα και οι ασθενείς με οπίσθια βλεφαρίτιδα είναι μεγαλύτερης ηλικίας και με μακροχρόνιο ιστορικό συμπτωμάτων. Αυτό συμβαίνει καθότι με την ηλικία, οι αδένες που παράγουν τα δάκρυα (και κυρίως την ελαιώδη σύσταση των δακρύων) γίνονται λιγότερο αποτελεσματικοί.

Άλλοι παράγοντες είναι :

• Δερματικές παθήσεις όπως σμηγματορροϊκή δερματίτιδα, ροδόχρους ακμή, ατοπική δερματίτιδα (έκζεμα) που επηρεάζουν την περιοχή του προσώπου, οδηγώντας σε φλεγμονή.
• Αλλεργική αντίδραση σε οφθαλμικές σταγόνες λόγω συντηρητικών/ νέα φαρμακευτική αγωγή/ συμπληρώματα διατροφής/ καλλυντικά προσώπου.
• Γενική εποχική ή μη αλλεργία.
• Eνεργή οφθαλμική φλεγμονή (πχ. επιπεφυκίτιδα, κριθή, χαλάζιο).
• Oφθαλμική ροδόχρους ακμή (χαρακτηρίζεται από συμπτώματα όπως σταγόνες αίματος από τα μάτια, αίσθημα καύσου ή τσιμπήματος, ξηροφθαλμία, κνησμό κ.α.)
• Τραυματισμός του ματιού (φυσικός, χημικός, θερμικός)
• Υπέρχρηση μακιγιάζ ματιών (φράξιμο πόρων).
• Κακή υγιεινή του προσώπου.
• Χρόνια χρήση φακών επαφής χωρίς να ακολουθούνται οι βασικοί κανόνες υγιεινής.

 

Ποια είναι τα συμπτώματα της βλεφαρίτιδας;

 

Τυπικά συμπτώματα της βλεφαρίτιδας είναι :

• Ερυθρότητα, πρήξιμο, ευαισθησία του βλεφάρου (κυρίως στη βάση).
• Κρούστα στη βάση των βλεφαρίδων ή απολέπιση του δέρματος των βλεφάρων (εφελκίδες/πιτυρίδα)
  • Πιο έντονη στη βακτηριακή λοίμωξη.
  • Οι εφελκίδες στη σταφυλοκοκκική βλεφαρίτιδα είναι πιο σκληρές και αγκαλιάζουν τη βάση της βλεφαρίδας σαν περιλαίμια.
  • Οι εφελκίδες στη σμηγματορροϊκή βλεφαρίτιδα είναι πιο μαλακές και λιπαρές και εντοπίζονται τόσο στο χείλος των βλεφάρων όσο και ανάμεσα στις βλεφαρίδες, οι οποίες είναι λιπαρές και κολλημένες μεταξύ τους.
• Αίσθηση παρουσίας ξένου σώματος στο μάτι.
• Έκκριση (υδαρής ή κολλώδης ή νηματική)
• Αίσθημα καύσου
• Δακρύρροια
• Κνησμός (πιο έντονος στην αλλεργική αντίδραση)
• Φωτοευαισθησία
• Θολή όραση
• Δυσανεξία στους φακούς επαφής (αν γίνεται χρήση τους)

Τα συμπτώματα της βλεφαρίτιδας μπορεί να εμφανίζονται στο ένα και στα δύο μάτια, ποικίλουν σε ένταση και σε συχνότητα από άτομο σε άτομο, ενώ συχνά οι ασθενείς περιγράφουν την ενόχληση εντονότερη κατά τις πρωινές ώρες.

 

Ποια είναι η διάρκεια των συμπτωμάτων;

 

Η βλεφαρίτιδα μπορεί να είναι οξεία (συμπτώματα που εμφανίζονται στη διάρκεια μιας εβδομάδας) ή χρόνια (συμπτώματα που παρουσιάζουν εξάρσεις και υφέσεις για μήνες ή και χρόνια).

 

Υπάρχουν επιπλοκές;

 

Αν και είναι εξαιρετικά ενοχλητική, η βλεφαρίτιδα δεν είναι επικίνδυνη. Η οξεία βλεφαρίτιδα συνήθως ανταποκρίνεται καλά στη θεραπεία αλλά μπορεί να επανέλθει ή ακόμη και να μετατραπεί σε χρόνια βλεφαρίτιδα.

• Στη βαριά οξεία σταφυλοκοκκική βλεφαρίτιδα μπορεί να εντοπιστούν μικρά αποστήματα στους θύλακες των βλεφαρίδων τα οποία μπορεί να εξελιχθούν σε επιφανειακά έλκη (με αιμορραγία και κίνδυνο δευτερευόντων μολύνσεων).

Η χρόνια βλεφαρίτιδα είναι επαναλαμβανόμενη και πιο ανθεκτική στη θεραπεία. Οι εξάρσεις είναι ενοχλητικές και κυρίως αισθητικά μη ελκυστικές, αλλά συνήθως δεν οδηγούν σε σοβαρές βλάβες του κερατοειδούς ή απώλεια όρασης.

• Στη βαριά και χρόνια πρόσθια βλεφαρίτιδα βακτηριακής αιτιολογίας μπορεί να παρατηρηθούν τριχίαση (ανώμαλη κατεύθυνση των βλεφαρίδων, συνήθως προς τα πίσω) ή μαδάρωση (απώλεια βλεφαρίδων ή τριχών των φρυδιών) ή αποχρωματισμός των βλεφαρίδων (πολίωση).
• Επιπλέον, τόσο στη χρόνια πρόσθια όσο και στη χρόνια οπίσθια βλεφαρίτιδα, οι ασθενείς μπορεί να εμφανίσουν εξωτερική κριθή (κριθαράκι) ή χαλάζιο, αστάθεια στη δακρυϊκή στιβάδα (ξηροφθαλμία), χρόνια επιπεφυκίτιδα, φλεγμονή και ερεθισμό του κερατοειδούς χιτώνα (κερατίτιδα) κλπ.

 

 

Πώς αντιμετωπίζεται η βλεφαρίτιδα;

 

Η πιο σημαντική προσέγγιση στην αντιμετώπιση της βλεφαρίτιδας είναι η σωστή υγιεινή των βλεφάρων.

 

• Πλένουμε καλά τα χέρια μας με σαπούνι και νερό πριν ακουμπήσουμε τα μάτια μας, αλλά και αφότου ολοκληρώσουμε τον καθαρισμό των βλεφάρων.
• Χρησιμοποιούμε μια καθαρή πετσέτα ή βαμβάκι ή δίσκο βαμβακιού και την/τον βουτάμε σε ζεστό νερό. Τοποθετούμε στα βλέφαρα για τουλάχιστον 5 λεπτά.
• Αν κρυώσει η πετσέτα, την ξανατοποθετούμε σε ζεστό νερό και έπειτα στα βλέφαρα ή αν χρησιμοποιούμε βαμβάκι, χρησιμοποιούμε νέο. Η θερμότητα βοηθά να ανοίξουν οι πόροι και να υγροποιηθούν οι λιπαρές εκκρίσεις από τους σμηγματογόνους αδένες των βλεφάρων.
• Επαναλαμβάνουμε την τοποθέτηση της ζεστής κομπρέσας στα βλέφαρα για ακόμη μια φορά.
• Με απαλές κινήσεις απομακρύνουμε την κρούστα και το σμήγμα από τα βλέφαρα (άνω και κάτω). Το μασάζ στην περιοχή του βλεφάρου βοηθά στην αποσυμφόρηση των σμηγματογόνων αδένων αλλά και στον σταδιακό περιορισμό συμπτωμάτων όπως η φλεγμονή και ο κνησμός.
• Ξεπλένουμε το πρόσωπό μας με φρέσκο νερό και στεγνώνουμε την περιοχή των ματιών ταμποναριστά.
• Προσοχή! Αν υπάρχει βλεφαρίτιδα και στα δύο μάτια, τότε είναι προτιμότερο να χρησιμοποιούμε διαφορετικούς δίσκους βαμβακιού (αντί για πετσέτα) και να τους απορρίπτουμε αμέσως μετά την κάθε χρήση.
• Εναλλακτικά για τον καθαρισμό, μπορούμε να προσθέσουμε σε χλιαρό νερό λίγες σταγόνες σαμπουάν για βρέφη (2 – 3 σταγόνες σε μισή κούπα χλιαρού νερού) ή να χρησιμοποιήσουμε χαμομήλι (αντί για νερό) ή να χρησιμοποιήσουμε ειδικά προϊόντα που διατίθενται στα φαρμακεία.
• Στην οξεία φάση της βλεφαρίτιδας, ο καθαρισμός των βλεφάρων πρέπει να επαναλαμβάνεται δύο έως τρεις φορές την ημέρα για διάστημα δύο εβδομάδων, και στη συνέχεια ελαττώνουμε σε μία φορά την ημέρα (ώστε να αποφύγουμε επανεμφάνιση των συμπτωμάτων).

 

Θεραπευτικές προσεγγίσεις περιλαμβάνουν:

 

• Βλεφαρίτιδα βακτηριακής αιτιολογίας αντιμετωπίζεται με τη χρήση αντιβιοτικής οφθαλμικής αλοιφής. Τυπική χορήγηση 3 – 4 φορές την ημέρα για 7 με 10 ημέρες.
• Σε κάποιες περιπτώσεις οπίσθιας βλεφαρίτιδας, μπορεί να χορηγηθεί αντιβίωση για από στόματος χρήση (πχ. τετρακυκλίνης, εκτός και αν αντενδείκνυται) για διάστημα 6-8 εβδομάδων.
• Η χρήση τεχνητών δακρύων (το πρωί) ή/και λιπαντικών οφθαλμικών αλοιφών (το βράδυ) βοηθά στον περιορισμό της ξηροφθαλμίας και συμβάλλει στην ανακούφιση των συμπτωμάτων.
• Σε επίμονη φλεγμονή και οίδημα των βλεφάρων, χορηγούνται τοπικά στεροειδή για περίπου 7 ημέρες.
• Σε περίπτωση βλεφαρίτιδας ιογενούς αιτιολογίας, χορηγούνται αντιιικά φάρμακα για περίπου 7 ημέρες.
• Σε περίπτωση μόλυνσης από παράσιτα Demodex, μπορεί να προταθεί εβδομαδιαίος καθαρισμός των βλεφάρωνμε διάλυμα ελαίου από τεϊόδεντρο.  Ο οφθαλμίατρος είναι ο επαγγελματίας υγείας που θα καθοδηγήσει για τον τρόπο εφαρμογής αυτής της θεραπείας.

 

Άλλες προσεγγίσεις:

 

• Εξασφαλίζουμε την υγιεινή του δέρματος : τακτικός καθαρισμός των βλεφαρίδων, το φρυδιών, του τριχωτού της κεφαλής και του δέρματος του προσώπου.
• Αν υπάρχει σμηγματορροϊκή δερματίτιδα, χρησιμοποιούμε ειδικό σαμπουάν και στο τριχωτό της κεφαλής.
• Αν συνυπάρχει ροδόχρους ακμή στο πρόσωπο, πρέπει να αντιμετωπίζεται με τη βοήθεια του δερματολόγου.
• Αποφεύγουμε τη χρήση μακιγιάζ ματιών και φακών επαφής μέχρι την επίλυση του προβλήματος.
• Αντιμετωπίζουμε την αιτία που προκαλεί τη βλεφαρίτιδα (εφόσον την έχουμε εντοπίσει) και συμβουλευόμαστε τον οφθαλμίατρό μας. Για παράδειγμα, η χρήση σταγόνων ματιών που προκαλούν αλλεργική αντίδραση μπορεί να σταματήσει.
• Σε κάποιες περιπτώσεις, ο γιατρός μπορεί να προτείνει διατροφικές αλλαγές. Για παράδειγμα, συμπλήρωση της διατροφής με Ω3 λιπαρά, λόγω της αντιφλεγμονώδους ιδιότητάς τους και επειδή πιθανά μπορούν να βοηθήσουν στην ομαλή παραγωγή λίπους των αδένων των ματιών.
• Επίσης, η φλούδα των σταφυλιών είναι πλούσια σε μία αντιοξειδωτική ουσία που ονομάζεται ρεσβερατρόλη, η οποία έχει βρεθεί πως είναι αποτελεσματική στην εξουδετέρωση νιτρωδών ουσιών που συμβάλλουν στην φλεγμονή.

 

Πότε να επισκεφθώ το γιατρό;

 

• Αν οι τακτικές υγιεινής και καθαρισμού των βλεφάρων δεν επαρκούν για τον περιορισμό των συμπτωμάτων.
• Αν η φαρμακευτική αγωγή δεν ήταν αποτελεσματική για τον περιορισμό των συμπτωμάτων.
• Αν η βλεφαρίτιδα επανέρχεται σε τακτά χρονικά διαστήματα με βαριά συμπτωματολογία.
• Αν υπάρχει πόνος ή έντονη φωτοφοβία.
• Αν έχουν εμφανιστεί κηλίδες ή φουσκάλες στο δέρμα δίπλα από το μάτι ή στο βλέφαρο ή τη μύτη.
• Αν έχουμε θολή ή περιορισμένη όραση ή άλλες αλλαγές στην όραση.
• Αν συμπτώματα όπως εκκρίσεις και πρησμένα και ερυθρά βλέφαρα εμφανίζονται σε βρέφος (κυρίως ηλικίας μικρότερης του ενός μήνα).

Σημείωση! Γενικά, η πλήρης ίαση της βλεφαρίτιδας μπορεί να μην επιτευχθεί ωστόσο η μακροχρόνια συμμόρφωση με τα απλά μέτρα υγιεινής των βλεφάρων βοηθά σημαντικά στον περιορισμό των συμπτωμάτων και στην ελαχιστοποίηση του αριθμού και της σοβαρότητας των εξάρσεων.

Ο οφθαλμίατρος μπορεί επίσης να προχωρήσει και σε πιο εξειδικευμένες θεραπείες για τη βλεφαρίτιδα στο ιατρείο του, όπως η μικροαπολέπιση των βλεφάρων, η φωτοανάπλαση (IPL) κλπ.