Μηνιγγίτιδα

Τι είναι;

Πρόκειται για μια φλεγμονή που προσβάλλει τις μήνιγγες, δηλαδή τις μεμβράνες που περιβάλλουν τον εγκέφαλο και τον νωτιαίο μυελό καθώς και το υγρό που κυκλοφορεί ανάμεσα τους (εγκεφαλονωτιαίο υγρό).

Η μηνιγγίτιδα προκαλείται συνήθως από βακτήρια και ιούς.

Συχνότερα βακτήρια: ο μηνιγγιτιδόκοκκος, ο πνευμονιόκοκκος και ο αιμόφιλος ινφλουέντζας τύπου b, ο στρεπτόκοκκος, το μυκοβακτηρίδιο της φυματίωσης κ.ά.
Συχνότεροι ιοί: οι οικογένεια των εντεροϊών. Άλλοι ιοί που έχουν σχετιστεί είναι οι αδενοϊοί, οι αρμποϊοί, οι ιοί της παρωτίτιδας, της ιλαράς, του έρπη κλπ.

Πώς μεταδίδεται;

Η μετάδοση εξαρτάται από τον λοιμογόνο παράγοντα. Συνήθως γίνεται με την επαφή χεριών-στόματος, μέσω των εκκρίσεων του αναπνευστικού (πχ. βήχας, φτάρνισμα, μολυσμένα αντικείμενα ή επιφάνειες) ή και μέσω των κοπράνων (πχ.εντεροιοί).Οι αρμποϊοί μεταδίδονται μέσω των τσιμπημάτων (πχ. από κουνούπια, ψύλλους, τσιμπούρια) ενώ στην περίπτωση του απλού έρπητα μπορεί να μεταδοθεί άμεσα σε ένα νεογνό κατά τον τοκετό αν η μητέρα νοσεί.

Ποια είναι τα συμπτώματα;

Ιογενής μηνιγγίτιδα

Τα συμπτώματα μπορεί να διαφέρουν ανάλογα τον ιό που έχει προσβάλλει τον οργανισμό αλλά και ανάλογα την ηλικία.

Αρχικά, μπορεί να υπάρχουν πρόδρομα συμπτώματα όπως πυρετός, εμετοί, πονοκέφαλος, απώλεια όρεξης, κόπωση και αδιαθεσία.

Στη συνέχεια εμφανίζονται τα χαρακτηριστικά συμπτώματα της μηνιγγίτιδας όπως έντονος πονοκέφαλος, αρθραλγίες, μυαλγίες, ευαισθησία στο φως, υπνηλία, ανησυχία, ευερεθιστότητα, εμετοί καθώς και δυσκαμψία του αυχένα. Συχνά εμφανίζεται και εξάνθημα τόσο στο πρόσωπο όσο και στο υπόλοιπο σώμα (το οποίο υποχωρεί αν πιέσουμε το δέρμα).

Βακτηριακή μηνιγγίτιδα

Τα συμπτώματα είναι παρόμοια με αυτά της ιογενούς αλλά είναι πιο βαριά. Ενδέχεται τα παιδιά να εμφανίσουν και σπασμούς. Στα μικρά βρέφη, το σημείο στο κεφάλι όπου ακόμη δεν έχει κλείσει το κρανίο μπορεί να είναι διογκωμένο.

Στην περίπτωση της μηνιγγιτιδοκοκκικής μηνιγγίτιδας, μπορεί να εκδηλωθεί αιμορραγικό εξάνθημα, μια κατάσταση που χρήζει επείγουσας αντιμετώπισης. Μπορούμε να ξεχωρίσουμε το αιμορραγικό εξάνθημα εύκολα όταν, με την πίεση ενός γυαλιού ή ποτηριού πάνω από το εξάνθημα, αυτό δεν εξαφανίζεται.

Πόσο διαρκούν τα συμπτώματα;

Διαφέρουν ανάλογα το αίτιο και την ηλικία. Για παράδειγμα, στην ιογενή μηνιγγίτιδα συνήθως διαρκούν 7-10 ημέρες.

Χρόνος επώασης

Ο χρόνος επώασης διαφέρει ανάλογα το αίτιο που προκάλεσε τη μηνιγγίτιδα. Για παράδειγμα ο χρόνος επώασης για τους εντεροϊούς είναι περίπου 3-6 ημέρες. Στη μηνιγγιτιδοκοκκική μηνιγγίτιδα, ο χρόνος επώασης είναι από 2 έως 10 ημέρες.

Μεταδοτικότητα-ανοσία

Η ιογενής μηνιγγίτιδα προσβάλλει όλες τις ηλικίες αλλά έχει μεγαλύτερη συχνότητα σε βρέφη μικρότερα του έτους και σε παιδιά 5-10 ετών. Αν και παρατηρείται καθ’ όλη τη διάρκεια του χρόνου, είναι πιο συχνή την άνοιξη και το καλοκαίρι. Από την άλλη, η βακτηριακή μηνιγγίτιδα είναι πιο σπάνια με τα περισσότερα περιστατικά παγκοσμίως να αφορούν παιδιά όλων των ηλικιών.
Γενικά, το μικρόβιο μπορεί να μεταδίδει καθ’ όλη τη διάρκεια που βρίσκεται στις εκκρίσεις του αναπνευστικού και μέχρι 24 ώρες μετά από την έναρξη της θεραπείας.
Για τους εντεροϊούς, αυτοί αποβάλλονται 2-3 ημέρες πριν την έναρξη των συμπτωμάτων. Παραμένουν στις αναπνευστικές εκκρίσεις συνήθως για 7 ημέρες μετά την έναρξη της νόσου, ενώ αποβάλλονται στα κόπρανα για αρκετές εβδομάδες μετά την έναρξη των συμπτωμάτων.
Στις ομάδες υψηλού κινδύνου για την εμφάνιση των σοβαρών μορφών μηνιγγίτιδας περιλαμβάνονται: η ηλικία (παιδιά < 5 ετών), οι επαφές του οικογενειακού περιβάλλοντος του κρούσματος, άτομα που βρίσκονται σε συνθήκες, συγχρωτισμού (πχ. φοιτητές στις εστίες, κατασκηνωτές, στρατιώτες), η συνύπαρξη παθήσεων ή καταστάσεων που εξασθενούν το ανοσοποιητικό σύστημα (σπληνεκτομή, χειρουργικές επεμβάσεις, προηγούμενες ιώσεις κλπ.), άτομα που θα ταξιδέψουν σε περιοχές που υπάρχουν πολλά κρούσματα, το επάγγελμα (ιατρονοσηλευτικό προσωπικό, εκπαιδευτικοί, στρατιωτικοί).
Η φυσική νόσηση προσδίδει ανοσία.

Επιπλοκές

Ιογενής μηνιγγίτιδα

Είναι πολύ συχνή αλλά σπάνια προκαλεί επιπλοκές. Τέτοιες μπορεί να είναι βλάβες του κεντρικού νευρικού συστήματος όπως το σύνδρομο Guillain-Barré. Γενικά έχει πολύ καλή πρόγνωση.

Βακτηριακή μηνιγγίτιδα

Εμφανίζεται πιο σπάνια αλλά, αν δεν αντιμετωπιστεί άμεσα, τότε μπορεί να οδηγήσει σε πολύ σοβαρές επιπλοκές. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η εμφάνιση του αιμορραγικού εξανθήματος που υποδηλώνει ότι μπορεί να υπάρχει σηψαιμία. Πρόκειται για μια επικίνδυνη για τη ζωή κατάσταση με ραγδαία εξέλιξη. Οι τοξίνες που απελευθερώνονται στον οργανισμό μπορούν να προκαλέσουν μόνιμες επιπλοκές όπως κώφωση και νευρολογικά προβλήματα πχ. σπασμούς, μαθησιακά προβλήματα, δυσκολία συγκέντρωσης, προβλήματα όρασης, αλλαγές συμπεριφοράς κλπ.

Πρόληψη

Καλός αερισμός των χώρων και η μείωση του συγχρωτισμού σε κλειστούς χώρους.
Συχνό και σχολαστικό πλύσιμο των χεριών με σαπούνι και νερό. Πολύ σημαντική η τήρηση των κανόνων υγιεινής πριν από το φαγητό, κατά την προετοιμασία του φαγητού, μετά τη χρήση τουαλέτας ή την αλλαγή της πάνας. Ιδιαίτερα αν υπάρχει διάρροια, τότε το πλύσιμο των χεριών συστήνεται να ακολουθείται από την εφαρμογή αντισηπτικού διαλύματος.
Τήρηση του εμβολιαστικού προγράμματος (εμβόλια για την ιλαρά-παρωτίτιδα-ερυθρά, ανεμευλογιά, πολιομυελίτιδα, γρίπη, μηνιγγιτιδόκοκκο, πνευμονιόκοκκο κλπ). Ενημερωθείτε κατάλληλα από τον παιδίατρό σας.

Θεραπεία-Τι να κάνω;

Απευθυνθείτε άμεσα στον παιδίατρό σας. Επικοινωνήστε άμεσα με τον παιδίατρο ή μεταφέρετε το παιδί στο νοσοκομείο στα επείγοντα περιστατικά.
Για τις βακτηριακές λοιμώξεις χορηγούνται άμεσα αντιβιοτικά ενώ μπορεί να χρειαστεί εντατική νοσηλεία. Τα πρώτα 2-3 εικοσιτετράωρα είναι κρίσιμα.
Το παιδί που νοσεί θα πρέπει να παραμείνει στο σπίτι και τα προσωπικά του αντικείμενα θα πρέπει να απολυμανθούν.
Παιδιά και μεγάλοι που ήρθαν σε επαφή με ασθενή με μηνιγγιτιδοκοκκική μηνιγγίτιδα, στο σπίτι ή το σχολείο ή στον ίδιο θάλαμο της κατασκήνωσης κ.ά., πρέπει να συμβουλευτούν το γιατρό τους και να πάρουν προληπτικά φαρμακευτική αγωγή.
Τα άτομα αυτά θα πρέπει να παρακολουθούνται και αν παρουσιάσουν πυρετό μέσα σε 10 ημέρες να αξιολογηθούν το συντομότερο από το γιατρό τους.
Αν η λοίμωξη οφείλεται σε ιό, τότε δεν συστήνεται αντιβιοτική αγωγή. Ειδική θεραπεία ενδέχεται να δοθεί σε περιπτώσεις λοίμωξης από τον ιό του έρπη.
Δεν συνίσταται ο εμβολιασμός ή η χορήγηση προφυλακτικής αγωγής για τα άτομα που ήρθαν σε επαφή με το παιδί που νοσεί με ιογενή μηνιγγίτιδα.