Αντηλιακά

Η διαφορά στην προστασία που παρέχουν τα αντηλιακά με υψηλότερο δείκτη προστασίας είναι μικρή. Για παράδειγμα, το αντηλιακό με SPF15 μπλοκάρει το 93% των ακτίνων UVB, το αντηλιακό με  SPF30 μπλοκάρει το 97% και εκείνο με SPF50 το 98%. Βασική λοιπόν προϋπόθεση στην επιλογή αντηλιακού είναι η ένδειξη παροχής προστασίας τόσο από τις ακτίνες UVB όσο και από τις UVA.

Είναι ο δείκτης που μετρά το επίπεδο προστασίας από τις ακτίνες UVB.

• Αντιστοιχεί στο συνολικό χρόνο κατά τον οποίο μπορούμε να εκτεθούμε με ασφάλεια στον ήλιο χωρίς να κοκκινίσουμε έχοντας εφαρμόσει το αντιηλιακό.
• Εξαρτάται από τον ατομικό χρόνο αντοχής στον ήλιο (δηλαδή το χρόνο που χρειάζεται το κάθε άτομο χωρίς αντιηλιακή προστασία μέχρι το δέρμα να κοκκινήσει).
• Ο χρόνος έκθεσης στον ήλιο που μας εξασφαλίζει το αντιηλιακό προκύπτει από τον πολλαπλασιασμό του ατομικού χρόνου αντοχής χωρίς αντιηλιακό με τον αριθμητικό δείκτη SPF.
• Παράδειγμα για ένα αντιηλιακό  με δείκτη 30 : ένα άτομο που χωρίς αντιηλιακό θα άρχιζε να καίγεται στα 3 λεπτά έκθεσης, θα μπορεί να εκτεθεί 3×30=90 λεπτά με το συγκεκριμένο αντιηλιακό χωρίς να καεί.
• Τα αντηλιακά προϊόντα διακρίνονται σε τέσσερα επίπεδα δείκτη SPF: χαμηλό (6 ως 10), μέτριο (15 ως 25), υψηλό (30 ως 50) και πολύ υψηλό (50+).

Δεν υπάρχει αντίστοιχος δείκτης για την ακτινοβολία UVΑ. Αν ένα αντιηλιακό παρέχει προστασία τόσο στη UVB όσο και στη UVA, η προστασία στη UVA υπολογίζεται κατά προσέγγιση στο 1/3 του δείκτη SPF.

Βασικό στοιχείο για τη σωστή αντιηλιακή προστασία είναι η επιλογή του κατάλληλου αντιηλιακού. Είναι σημαντικό να προμηθευτούμε το αντιηλιακό που ταιριάζει στον τύπο και τα χαρακτηριστικά της επιδερμίδας μας. 

Χρησιμοποιείται για την ταξινόμηση των ατόμων βάσει του τρόπου με τον οποίο αντιδρά η επιδερμίδα στην ηλιακή ακτινοβολία.

• Φωτότυπος Ι : δέρμα πολύ ανοιχτόχρωμο, μάτια μπλε ή πράσινα, κόκκινα μαλλιά και πολλές φακίδες. Τα άτομα αυτά καίγονται πολύ εύκολα και δεν μαυρίζουν.
• Φωτότυπος II: δέρμα ανοιχτόχρωμο, ανοιχτόχρωμα μάτια, ξανθά μαλλιά και κάποιες φακίδες. Συχνά παθαίνουν εγκαύματα από τον ήλιο και μαυρίζουν ελαφρά.
• Φωτότυπος III: δέρμα ανοιχτόχρωμο ως μετρίως σκούρο, καστανά μάτια και μαλλιά, χωρίς φακίδες. Καίγονται κάποιες φορές αλλά μαυρίζουν.
• Φωτότυπος IV: δέρμα σκουρόχρωμο, καστανά μάτια και καστανά ή μαύρα μαλλιά. Τα άτομα αυτά καίγονται σπανίως αλλά μαυρίζουν εύκολα.
• Φωτότυπος V: δέρμα πολύ σκούρο, καστανά μάτια και σκουρόχρωμα μαλλιά. Τα άτομα αυτά μαυρίζουν εύκολα και γρήγορα.
• Φωτότυπος VI: μαύρο δέρμα, σκουρόχρωμα μάτια και μαλλιά. Τα άτομα αυτά έχουν ισχυρή άμυνα στον ήλιο.

Στα άτομα που ανήκουν στους φωτότυπους 1-2, το δέρμα έχει μικρότερες ποσότητες μελανίνης αυξάνοντας τον κίνδυνο για πιθανό ηλιακό έγκαυμα, φωτογήρανση και εκδήλωση κάποιου τύπου καρκίνου του δέρματος. Κατ’ επέκταση, τα άτομα με φωτότυπο 4-5 έχουν ένα φυσικό πλεονέκτημα ως προς τις συνέπειες του ήλιου.
Όσο πιο ευαίσθητο είναι το δέρμα στον ήλιο ή όταν συνυπάρχουν επιβαρυντικοί παράγοντες (πχ. μετά από δερματολογικές θεραπείες που προκαλούν απολέπιση, όταν υπάρχουν ήδη αλλοιώσεις στο δέρμα,   σε άτομα με πολλούς σπίλους, με ιστορικό καρκίνου του δέρματος) , τόσο υψηλότερος δείκτης προστασίας χρειάζεται.

• Αποφεύγουμε την έκθεση στον ήλιο τις ώρες που η ακτινοβολία είναι ισχυρότερη, από τις 11πμ μέχρι τις 4μμ., όταν δηλαδή οι ακτίνες πέφτουν κάθετα και απορροφώνται περισσότερο από το δέρμα.
• Τα άτομα με επιβαρυντικούς παράγοντες για έγκαυμα ή εμφάνιση σοβαρότερων βλαβών πρέπει να αποφεύγουν ακόμη περισσότερο την έκθεση στον ήλιο.
• Προτιμούμε αντιηλιακό με δείκτη προστασίας SPF30 και άνω.
• Φοράμε απαραίτητα καπέλο και γυαλιά ηλίου ενώ αναζητούμε τη σκιά.
• Επειδή το ηλιακό έγκαυμα μπορεί να προκύψει ακόμα και κάτω από την ομπρέλα ή όταν κολυμπάμε στη θάλασσα, πρέπει να ανανεώνουμε πάντα το αντηλιακό.
• Ως προς την ενδυμασία, τα σκούρα χρώματα όντως απορροφούν τη ζέστη και μας κάνουν να αισθανόμαστε περισσότερη δυσφορία. Ωστόσο, σύμφωνα με το Αμερικανικό Ίδρυμα Καρκίνου του Δέρματος, προσφέρουν περισσότερη προστασία από τις επιβλαβείς ακτίνες σε σχέση με τα ανοιχτόχρωμα.
• Σημασία έχει επίσης και το ύφασμα καθώς οι ακτίνες δεν μπορούν να διαπεράσουν τα «σφιχτής» ύφανσης ρούχα, δηλαδή αν μπορούμε να δούμε το φως μέσα από ένα ύφασμα τότε μπορούν να το διαπεράσουν οι ακτίνες. Επιπλέον, ορισμένοι κατασκευαστές έχουν αναπτύξει ρούχα από ειδικά υφάσματα με αντιηλιακά φίλτρα.
• Ξεκινάμε την έκθεση στον ήλιο σταδιακά, με λίγα λεπτά τις πρώτες ημέρες και σιγά σιγά αυξάνουμε, πάντα φορώντας αντιηλιακό.
• Αποφεύγουμε την επαφή με προϊόντα που μπορεί να προκαλέσουν φωτοευαισθησία.
• Ζητούμε τη συμβουλή γιατρού και φαρμακοποιού σε περίπτωση που παίρνουμε κάποιο φάρμακο που κάνει το δέρμα μας ευαίσθητο στον ήλιο.

• Κανένα αντιηλιακό δεν μας προστατεύει 100% από την ηλιακή ακτινοβολία. Συνεχίζουμε να μαυρίζουμε κανονικά έχοντας εφαρμόσει το αντιηλιακό.
• Τα αντιηλιακά δεν μας εξασφαλίζουν απεριόριστο χρόνο παραμονής στον ήλιο, αλλά την ασφαλέστερη έκθεσή μας σε αυτόν.
• Το μαύρισμα είναι η άμυνα του δέρματος στον ήλιο. Ωστόσο το γεγονός ότι ένα άτομο έχει μαυρίσει, δε σημαίνει ότι το δέρμα του είναι προστατευμένο από τις μακροχρόνιες συνέπειες του ήλιου. Εκείνα τα άτομα, των οποίων το δέρμα είναι πιο ανθεκτικό, μπορούν να μειώσουν σταδιακά το δείκτη προστασίας του αντιηλιακού τους, αν το επιθυμούν, αλλά σε καμία περίπτωση να το καταργήσουν.
• Αποφεύγουμε τη χρήση ακατάλληλων προϊόντων για την ηλιοθεραπεία. Τα προϊόντα αυτά δεν φέρουν καθόλου αντιηλιακά φίλτρα άρα δεν προστατεύουν από την υπεριώδη ακτινοβολία, ενώ τις περισσότερες φορές η ηλιοθεραπεία δεν ανήκει στις ενδεδειγμένες χρήσεις τους.
• Η αντιηλιακή προστασία δεν έχει εποχικότητα, είναι απαραίτητη ,σε διαφορετικό βαθμό, όλο το χρόνο. Το χειμώνα ένας μικρότερος δείκτης προστασίας στο αντιηλιακό είναι ικανοποιητικός για να αποτρέψει τη φωτογήρανση, ενώ το καλοκαίρι όπου υπάρχει παρατεταμένη έκθεση στον ήλιο χρειάζεται υψηλότερος δείκτης προστασίας.
• Ακόμη και σε μια συννεφιασμένη ή και βροχερή μέρα οι ακτίνες του ήλιου παραμένουν επιβλαβείς.
• Θα πρέπει να γίνεται χρήση αντιηλιακού και σε μεγάλο υψόμετρο, ειδικά κατά την ενασχόληση με δραστηριότητες όπως πχ. σκι, αλλά και για δραστηριότητες σε εξωτερικούς χώρους πχ. κηπουρική, εργασία στα χωράφια κλπ.
• Η άμμος, το χιόνι, η επιφάνεια του νερού, το τσιμέντο αντανακλούν την ακτινοβολία του ηλίου. Κατά συνέπεια, το να κάθεται κάποιος στη σκιά μιας ομπρέλας ή ενός δένδρου, δεν θεωρείται επαρκής προστασία αν δεν φορά αντιηλιακό.
• Λίγα λεπτά έκθεσης στον ήλιο χωρίς αντιηλιακό ( περίπου 5-10 λεπτά) είναι αρκετά για την ενεργοποίηση της παραγωγής βιταμίνης D. Η παρατεταμένη έκθεση χωρίς αντιηλιακή προστασία δεν προσφέρει σε επιπλέον παραγωγή βιταμίνης D.
• Πολλά καλλυντικά που περιέχουν αντιηλιακά φίλτρα έχουν μικρότερο δείκτη προστασίας από τον προτεινόμενο SPF30. Ακόμη και αν προσφέρουν αυτό το επίπεδο προστασίας, αν δεν ανανεώνεται η εφαρμογή τους, τότε παύουν να είναι αποτελεσματικά μετά από 2 ώρες.
• Τα αντηλιακά, όπως και τα περισσότερα καλλυντικά, είναι ευαίσθητα σε υψηλές θερμοκρασίες, γι’ αυτό δεν τα αφήνουμε εκτεθειμένα άμεσα στον ήλιο πχ. μέσα στο αυτοκίνητο, πάνω στην πετσέτα που δεν είναι στη σκιά.
• Δεν χρησιμοποιούμε αντηλιακά που έχουν μείνει από το προηγούμενο καλοκαίρι ή έχουν αλλάξει χρώμα και υφή.
• Συνίσταται να αποφεύγονται οι λάμπες τεχνητού μαυρίσματος (solarium). Η ακτινοβολία που εκπέμπουν είναι πολύ πιο ισχυρή από όση εκπέμπει ο μεσημεριανός καλοκαιρινός ήλιος. Κατά συνέπεια επιταχύνουν την πρόωρη γήρανση του δέρματος ενώ μπορούν να προκαλέσουν έγκαυμα και ενισχύσουν τον κίνδυνο μελλοντικής εμφάνισης καρκίνου του δέρματος.
• Δεν ξεχνάμε να ενυδατώσουμε τόσο την επιδερμίδα του προσώπου όσο και του σώματος, με τα κατάλληλα δερμοκαλλυντικά προϊόντα!