Σύνδρομο Ευερέθιστου Εντέρου
Τι είναι το σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου (ΣΕΕ)
Το σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου, γνωστό και ως «σπαστική κολίτιδα», είναι μια χρόνια, υποτροπιάζουσα λειτουργική διαταραχή του παχέος εντέρου (ένα είδος προβληματικής κινητικότητας του παχέος εντέρου) στην οποία δεν εντοπίζεται κάποια οργανική αιτία ενώ προκαλεί στον ασθενή πολλαπλά ενοχλητικά συμπτώματα.
Το ΣΕΕ είναι μια καλοήθης πάθηση η οποία δεν απειλεί τη ζωή. Ωστόσο επηρεάζει σημαντικά την ποιότητα ζωής των ασθενών επιδρώντας στις καθημερινές τους δραστηριότητες ενώ είναι η δεύτερη κύρια αιτία για απουσία από την εργασία μετά το κοινό κρυολόγημα.
Συμπτώματα
- πόνος και δυσφορία στην κοιλιά
- διαταραχές στις κενώσεις
- μετεωρισμός (φούσκωμα)
Ο πόνος στην κοιλιά είναι συνήθως το πρωτεύον και πιο προβληματικό σύμπτωμα. Συνήθως είναι χρόνιος με υφέσεις και εξάρσεις, αλλά μπορεί να είναι και συνεχής με φάσεις περαιτέρω έξαρσης. Ποικίλει ως προς την ένταση και έχει την τάση να μετατοπίζεται, ενώ συχνά εκδηλώνεται ή επιδεινώνεται με τα γεύματα.
Οι διαταραχές των κενώσεων αφορούν στη συχνότητα, τη σύσταση των κοπράνων καθώς και τη διαδικασία της κένωσης. Με βάση τον τύπο της διαταραχής των κενώσεων που επικρατεί, οι ασθενείς μπορεί να χωριστούν σε τρεις ομάδες: ΣΕΕ με δυσκοιλιότητα, ΣΕΕ με διάρροια, ΣΕΕ με εναλλαγές δυσκοιλιότητας και διάρροιας.
Ο μετεωρισμός που απασχολεί το 80% των πασχόντων συνήθως παρουσιάζει επιδείνωση κατά την διάρκεια της ημέρας και βελτιώνεται μετά τον ύπνο.
Αιτιολογία ΣΕΕ
Στην δημιουργία των συμπτωμάτων του συνδρόμου εμπλέκονται :
- Διαταραχές της κινητικότητας του γαστρεντερικού συστήματος
Η φυσιολογική προώθηση του εντερικού περιεχομένου είναι αποτέλεσμα συντονισμένων προωθητικών συσπάσεων του εντερικού τοιχώματος. Στο ΣΕΕ η κινητικότητα του εντέρου είναι διαφορετική. Παρατηρούνται έντονες συσπάσεις σε μερικές περιοχές του εντέρου με αποτέλεσμα τη δημιουργία του πόνου. Επιπλέον, παρατηρούνται αλλαγές στο χρόνο που χρειάζεται η τροφή για να φτάσει από το στομάχι στο ορθό και να προκληθεί κένωση. Σε άλλους ασθενείς αυτός ο χρόνος είναι καθυστερημένος και εμφανίζεται δυσκοιλιότητα, σε άλλους πολύ βραχύς και εμφανίζεται διάρροια, ενώ σε άλλους μεταβάλλεται προ- καλώντας εναλλαγές των κενώσεων.
- Διαταραχές της σπλαχνικής αισθητικότητας
Πιστεύεται ότι οι ασθενείς με ΣΕΕ είναι πιο ευαίσθητοι σε φυσιολογικά ερεθίσματα που προέρχονται από το εσωτερικό του εντέρου κατά την διάρκεια της πέψης. Αισθάνονται δηλαδή πόνο με ερεθίσματα τα οποία σε φυσιολογικά άτομα δεν προκαλούν το ίδιο αίσθημα. Τέτοια ερεθίσματα είναι τα αέρια που δημιουργούνται κατά την πέψη και οι τροφές με υψηλή περιεκτικότητα σε λίπος.
- Εντερική φλεγμονή
- Το άγχος
Το άγχος πυροδοτεί την εμφάνιση, την υποτροπή ή την επιδείνωση των συμπτωμάτων του ΣΕΕ.
- Ψυχοκοινωνικοί παράγοντες / ψυχολογικές διαταραχές
Πώς αντιμετωπίζω το Σ.Ε.Ε.;
Δεν υπάρχει οριστική θεραπεία του ΣΕΕ. Η νόσος είναι χρόνια με υφέσεις και εξάρσεις. Ο ασθενής πρέπει να καθησυχαστεί αναφορικά με τον αποκλεισμό κάποιας σοβαρής ασθένειας αρρώστιας ενώ πρέπει να εντοπιστούν τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του ασθενούς και των συμπτωμάτων του.
Επιπρόσθετα, πρέπει να γίνουν και συστάσεις για αλλαγές στον τρόπο ζωής, δηλαδή αλλαγές στη διατροφή, άσκηση και μείωση του άγχους, και πιθανός συνδυασμός με φαρμακευτική θεραπεία.
Διατροφή
- Δεν υπάρχουν ειδικές δίαιτες για το ΣΕΕ- χρειάζεται μια πλήρης και ισορροπημένη διατροφή σε λογικές ποσότητες
- Σε ορισμένους ασθενείς το έντερο μπορεί να αντιδρά σε κάποιες τροφές. Γι’ αυτό μέσα από το ιστορικό του ασθενούς θα πρέπει αυτές να εντοπιστούν και να αποφευχθούν ώστε να υπάρξει βελτίωση στα συμπτώματα
- Αεριούχα ποτά, όσπρια, όπως και μεγάλες ποσότητες γάλακτος, καλό είναι να αποφεύγονται, τουλάχιστον στους παροξυσμούς της νόσου
- Αποφυγή της καφεΐνης, προς περιορισμό της υπερέντασης και της επίτασης των συμπτωμάτων
- Συνιστάται αύξηση της πρόσληψης φυτικών ινών που βρίσκονται στα φρούτα, τα λαχανικά, τα χορταρικά, τα δημητριακά και τα όσπρια, καθώς και η κατανάλωση νερού
- Οι φυτικές ίνες είναι χρήσιμες στο ΣΕΕ, ιδίως στο ΣΕΕ με δυσκοιλιότητα. Ωστόσο, σε μερικούς ασθενείς με ΣΕΕ κάποιες φυτικές ίνες προκαλούν αέρια και επιδεινώνουν τα συμπτώματα
Άσκηση και μείωση του άγχους
- Τόσο η άσκηση όσο και η μείωση του άγχους συνιστώνται σε όλους τους πάσχοντες διότι βελτιώνουν τα συμπτώματα του ΣΕΕ.
Κρατήστε ένα ωράριο
- Ένας προγραμματισμός του καθημερινού προγράμματος πχ. ώρα πρωινής έγερσης, ώρα επίσκεψης στην τουαλέτα, συγκεκριμένες ώρες γευμάτων διευκολύνουν περισσότερο τις συνήθειες του εντέρου
Φαρμακευτική αγωγή
Τα φαρμακευτικά σκευάσματα στοχεύουν στο να προσφέρουν ανακούφιση από τα επιμέρους συμπτώματα του ΣΕΕ.
- Δυσκοιλιότητα
Σε ασθενείς με κύριο σύμπτωμα τη δυσκοιλιότητα συνιστάται η χρήση ήπιων υπακτικών φαρμάκων και χορήγηση φυτικών ινών.
- Διάρροια
Σε ασθενείς με κύριο σύμπτωμα την διάρροια χορηγούνται αντιδιαρροϊκά φάρμακα κατά την περίοδο της έξαρσης των συμπτωμάτων.
- Μετεωρισμός
Ο γιατρός μπορεί να συνταγογραφήσει φάρμακα τα οποία βελτιώνουν την κινητικότητα μειώνοντας έτσι το μετεωρισμό και το σπασμό του εντέρου.
Επίσης, ο φαρμακοποιός σας μπορεί να σας συστήσει και άλλα μη φαρμακευτικά σκευάσματα στο φαρμακείο που στοχεύουν στην ανακούφιση από το φούσκωμα.
- Πόνος
Τα αντισπασμωδικά φάρμακα θεωρούνται η πρώτη γραμμή αντιμετώπισης του κοιλιακού πόνου στους ασθενείς με ΣΕΕ.
Αν χρειαστεί να χρησιμοποιηθούν αναλγητικά , θα πρέπει να επιλεχθούν τέτοια που να μην προκαλούν δυσκοιλιότητα ή προβλήματα στο γαστρεντερικό σύστημα.
Προβιοτικά
Στους ασθενείς που υποφέρουν από το ΣΕΕ, το έντερο εμφανίζει διαταραγμένη κινητικότητα, με κάποια τμήματά του να κινούνται λιγότερο. Προοδευτικά λοιπόν υπάρχει μια μεγάλη αύξηση των μικροβίων που υπάρχουν μέσα στον εντερικό σωλήνα, με αποτέλεσμα τα προβιοτικά πιθανόν να βοηθούν στην επαναφορά της χλωρίδας του εντέρου σε φυσιολογικά επίπεδα.
Ωστόσο, σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Γαστρεντερολογίας, δεν υπάρχει συμφωνία στη βιβλιογραφία για το αν χορήγηση προβιοτικών βελτιώνει σημαντικά τη συμπτωματολογία των ασθενών με ΣΕΕ. Κάποιες μελέτες υποστηρίζουν ότι ορισμένα προβιοτικά ανακουφίζουν όλα τα συμπτώματα του ασθενούς, άλλες μερικά από τα συμπτώματα κυρίως το μετεωρισμό.
Πότε πρέπει να απευθυνθώ σε γιατρό για το Σ.Ε.Ε.;
Μια μελέτη του Ελληνικού Ινστιτούτου Γαστρεντερολογίας και Διατροφής έδειξε ότι μόνο το 47% των πασχόντων έχει συμβουλευθεί γιατρό, ενώ το 29% των υπολοίπων δεν έχει συμβουλευθεί κανένα ειδικό, και δεν επιθυμεί να μιλάει για αυτό.
Με την εμφάνιση των συμπτωμάτων, ο ασθενής πρέπει να επισκεφθεί το γιατρό του. Ο ρόλος του γιατρού είναι πολύ σημαντικός ώστε με τη διάγνωση να αποκλειστεί κάτι σοβαρότερο.
Πέρα από ένα λεπτομερές ιστορικό ( όπου ο γιατρός θα προσπαθήσει να αντλήσει όσες περισσότερες πληροφορίες μπορεί για να καταλάβει ακριβώς το πρόβλημα ) , συνήθως γίνεται κλινική εξέταση και εξέταση αίματος. Ανάλογα με την περίπτωση και την ηλικία, ο γιατρός πιθανώς να ζητήσει περαιτέρω εξετάσεις ( η πιο συνηθισμένη είναι η κολονοσκόπηση) .
Επιπλέον, όταν υπάρχουν στοιχεία όπως :
- έναρξη των συμπτωμάτων μετά την ηλικία των 50 ετών
- νυκτερινός πόνος ή διάρροια που ξυπνά τη νύχτα τον ασθενή
- ορατό αίμα στα κόπρανα ( σκουρόχρωμης απόχρωσης )
- πυρετός ή απώλεια σωματικού βάρους
- οικογενειακό ιστορικό οργανικής νόσου του πεπτικού σωλήνα