Αλλεργική Ρινίτιδα

Αλλεργία ή κρυολόγημα

Η άνοιξη είναι εκείνη η εποχή του έτους όπου οι αλλεργίες βρίσκονται σε έξαρση. Ωστόσο, η μετάβαση από το χειμώνα στην άνοιξη συνοδεύεται από διακυμάνσεις της θερμοκρασίας οι οποίες συνεχίζουν να ευνοούν τα κρούσματα κρυολογήματος τόσο σε μικρούς όσο και σε μεγάλους. Παρά το διαφορετικό μηχανισμό, ορισμένα συμπτώματα που σχετίζονται με τις αλλεργίες όπως η ρινική συμφόρηση/καταρροή, ο βήχας και το φτέρνισμα, είναι παρόμοια με εκείνα του κοινού κρυολογήματος, γεγονός που συχνά προκαλεί σύγχυση κατά την αυτοδιάγνωση.

Συμπτώματα

Τα συμπτώματα της αλλεργικής ρινίτιδας εκδηλώνονται άμεσα μετά την έκθεση στο αλλεργιογόνο και μπορεί να παραμένουν ακόμα και μετά την έκθεση σε αυτό.
Ρινικά συμπτώματα : πταρμός (φτέρνισμα που μπορεί να είναι συνεχόμενο), ρινικός κνησμός, ρινόρροια (υδαρής και διαυγής έκκριση), ρινική συμφόρηση, αίσθημα οπισθορινικής έκκρισης
Οφθαλμικά συμπτώματα : δακρύρροια, κάψιμο ή κνησμός στα μάτια, κόκκινα ή πρησμένα μάτια με υδαρή έκκριση ( αλλεργική επιπεφυκίτιδα )
Συμπτώματα σε λαιμό και αυτιά : πονόλαιμος, βραχνή φωνή, βήχας, συμφόρηση ή «σκάσιμο» των αυτιών, αίσθημα κνησμού σε στόμα-λαιμό και αυτιά

Τι είναι και από τι προκαλείται;

Η αλλεργική ρινίτιδα οφείλεται σε μια υπερβολική αντίδραση του ανοσοποιητικού συστήματος σε ορισμένες αβλαβείς κατά τα άλλα ουσίες που είναι γνωστές ως αλλεργιογόνα. Τέτοιες ουσίες είναι η γύρη των δέντρων, φυτών, χόρτων ή ζιζανίων, οι μύκητες και τα σπόρια τους, τα ακάρεα της οικιακής σκόνης και το τρίχωμα των κατοικίδιων ζώων. Στα άτομα που είναι ευαίσθητα σε αυτές τις ουσίες, η είσοδος του αλλεργιογόνου στη ρινική οδό ενεργοποιεί τον ανοσολογικό μηχανισμό και απελευθερώνονται χημικές ουσίες όπως η ισταμίνη. Στην ουσία η αλλεργική ρινίτιδα είναι μια κατάσταση φλεγμονής και ερεθισμού της μύτης, των ματιών και των αεραγωγών.

Επιπλέον στοιχεία

Η αλλεργική ρινίτιδα επηρεάζει περίπου 10-30% του πληθυσμού.
Πρώτες εκφράσεις αλλεργικής ρινίτιδας εμφανίζονται στην παιδική ηλικία (περίπου 3-4 ετών).
Η συχνότητα των κρουσμάτων αλλεργικής ρινίτιδας είναι μεγαλύτερη κατά την εφηβεία και στις ηλικίες των 20-30 ετών.
Η σοβαρότητα των συμπτωμάτων ποικίλλει κατά τη διάρκεια της ζωής.
Η πιθανότητα εμφάνισης συμπτωμάτων αλλεργικής ρινίτιδας αυξάνεται αν ο ασθενής έχει εμφανίσει ή αν έχει οικογενειακό ιστορικό ατοπίας ή άσθματος.
Οι αλλεργική ρινίτιδα δεν είναι μεταδοτική αλλά μερικά άτομα μπορεί να κληρονομήσουν αυξημένη ευαισθησία για την ανάπτυξή της (αν ο ένας ή και οι δύο γονείς πάσχουν από αυτή)

Χαρακτηριστικά της αλλεργικής ρινίτιδας

Διάρκεια: στην πιο απλή της μορφή, τα συμπτώματα της αλλεργικής ρινίτιδας διαρκούν λιγότερες από 4 ημέρες την εβδομάδα ή διαρκούν για διάστημα μικρότερο των 4 εβδομάδων.

Ωστόσο, αν τα συμπτώματα παραμένουν για περισσότερες από 4 ημέρες την εβδομάδα και για διάστημα μεγαλύτερο του ενός μήνα, τότε πρόκειται για την επίμονη μορφή της αλλεργικής ρινίτιδας.

Ένταση: από ήπια μέχρι έντονα συμπτώματα, που μπορεί να επηρεάζουν τις καθημερινές δραστηριότητες και τον ύπνο.

Εποχικότητα: η αλλεργική ρινίτιδα της οποίας τα συμπτώματα εμφανίζονται συγκεκριμένες περιόδους μέσα στο χρόνο χαρακτηρίζεται ως εποχική.

Συνήθως εμφανίζεται την άνοιξη, μεταξύ Απριλίου και Ιουνίου, λόγω της γύρης από τα δέντρα και τα φυτά.

Κρούσματα αλλεργικής ρινίτιδας παρουσιάζονται το καλοκαίρι μεταξύ Ιουνίου και Σεπτεμβρίου (γύρη χόρτων).

Τα σπόρια από μύκητες κυκλοφορούν στην ατμόσφαιρα όλο το χρόνο, αλλά είναι πιο έντονα την περίοδο Σεπτεμβρίου – Οκτωβρίου ή σε περιόδους με μεγάλη υγρασία.

Αν ένα άτομο είναι αλλεργικό σε πολλά είδη αλλεργιογόνων τότε η περίοδος της αλλεργικής ρινίτιδας θα είναι πιο εκτεταμένη.

Στη χρόνια μορφή της, τα συμπτώματα της αλλεργικής ρινίτιδας εμφανίζονται σε όλη τη διάρκεια του έτους.

Συνήθεις αιτίες είναι το τρίχωμα από τα κατοικίδια ζώα, τα ακάρεα της οικιακής σκόνης και η μούχλα.

Συνέπειες

Οι πιο συχνές επιπλοκές της αλλεργικής ρινίτιδας είναι η ιγμορίτιδα και η μέση ωτίτιδα:

Ιγμορίτιδα : αίσθημα οιδήματος και πόνου σε μέτωπο και μάτια. Συνοδεύεται από ρινική συμφόρηση με κολλώδες, κίτρινο ή κιτρινοπράσινο έκκριμα, βήχα, καταβολή και ενίοτε πυρετό.
Μέση ωτίτιδα : ωταλγία, ερυθρότητα, πύο που γεμίζει το χώρο του τυμπάνου και πιέζει την τυμπανική μεμβράνη.
Σε μικρότερη συχνότητα, η αλλεργική επιπεφυκίτιδα μπορεί να μετατραπεί σε πυώδη επιπεφυκίτιδα εξαιτίας βακτηριακής λοίμωξης.
Τα άτομα που υποφέρουν από αλλεργική ρινίτιδα έχουν αυξημένες πιθανότητες να αναπτύξουν άσθμα. Από την άλλη, άτομα ήδη διαγνωσμένα με άσθμα είναι πιο επιρρεπή στην εμφάνιση αλλεργικής ρινίτιδας η οποία οδηγεί και σε κρίσεις άσθματος (παροξυσμική δύσπνοια, βήχας και συριγμός) οι οποίες πρέπει να προλαμβάνονται.
Η εποχική αλλεργική κνίδωση που σχετίζεται με αλλεργιογόνα όπως η γύρη, είναι πιο σπάνια σε σχέση με την κνίδωση που προκαλείται μετά από κατανάλωση τροφίμων ή φαρμάκων. Σε κάθε περίπτωση, εμφανίζεται με εξανθήματα με κνησμό.

Τα συμπτώματα της αλλεργικής ρινίτιδας επηρεάζουν την ποιότητα ζωής τόσο των παιδιών όσο και των ενηλίκων. Κυρίως η ρινική συμφόρηση επηρεάζει τον ύπνο ( ύπνος με το στόμα ανοιχτό, ξύπνημα κατά τη διάρκεια της νύχτας). Η πρωινή κούραση όσο και τα ίδια τα συμπτώματα έχουν αντίκτυπο στην καθημερινότητα, στην εκτέλεση των εργασιών και στην παραγωγικότητα. Επιπλέον, η αλλεργική ρινίτιδα αποτελεί συχνή αιτία απουσίας από τη δουλειά ή το σχολείο, ενώ μελέτες έχουν δείξει ότι οι επιπλοκές της έχουν αρνητική απόρροια στην επίδοση των παιδιών στο σχολείο και μπορεί να επηρεάσουν τις μαθησιακές τους ικανότητες.

Πότε πρέπει να απευθυνθώ σε γιατρό;

Διερεύνηση της αιτίας των συμπτωμάτων από το γιατρό και αποκλεισμός σοβαρότερης νόσου θα πρέπει να πραγματοποιηθεί σε ασθενείς με:

έντονο πόνο στο αυτί
πόνο στο μέτωπο ( στα ιγμόρεια )
κολλώδες έκκριμα από τα μάτια
επίμονες ενοχλήσεις στη μύτη και συνοδή δυσκολία στην αναπνοή από τη μύτη ή απώλεια όσφρησης
δύσπνοια ή σφύριγμα στην αναπνοή
σφίξιμο στο στήθος
έντονα συμπτώματα που δεν έχουν υποχωρήσει παρά τη χρήση σκευασμάτων από το φαρμακείο

Φαρμακευτική αντιμετώπιση των συμπτωμάτων της αλλεργικής ρινίτιδας

Εφαρμογή κρέμας ή γέλης γύρω από τα ρουθούνια ως προστατευτικό φιλμ ώστε να μην εισέρχεται η γύρη στη ρινική κοιλότητα πυροδοτώντας την εμφάνιση των συμπτωμάτων.
Αντισταμινικά φάρμακα : μειώνουν τα επίπεδα της ισταμίνης, που μαζί με άλλες ουσίες, είναι υπεύθυνη για τα συμπτώματα της ρινίτιδας. Μειώνουν το φτάρνισμα, την ρινική καταρροή, και τη φαγούρα αλλά δεν βελτιώνουν σε μεγάλο βαθμό τη ρινική συμφόρηση. Κυκλοφορούν σε πολλές μορφές : χάπια, σιρόπια, ρινικά σπρέι και σταγόνες και μπορούν να χρησιμοποιηθούν και προληπτικά. Σε μορφή οφθαλμικών σταγόνων περιορίζουν την ένταση των οφθαλμικών συμπτωμάτων. Προσοχή στη χορήγηση σε ορισμένες κατηγορίες ασθενών. Επιπλέον, ορισμένα αντισταμινικά μπορούν να προκαλέσουν υπνηλία.
Αποσυμφορητικά φάρμακα : μειώνουν το οίδημα και βοηθούν την καθοδική κίνηση της βλέννας και την παροχή του αέρα. Με αυτόν τον τρόπο ανακουφίζουν από τη ρινική συμφόρηση. Στα αποσυμφορητικά σκευάσματα από το στόμα υπάρχει περιορισμός στις κατηγορίες ασθενών που μπορούν να τα χρησιμοποιήσουν, για αυτό και προτιμώνται τα τοπικά αποσυμφορητικά. Επιπλέον, τα τοπικά αποσυμφορητικά δρουν γρηγορότερα σε σχέση με αυτά που χορηγούνται από το στόμα. Από την άλλη, χρήση των τοπικών αποσυμφορητικών άνω των 7 ημερών μπορεί να προκαλέσει το αντίστροφο αποτέλεσμα (επαναφορά της συμφόρησης) όπως επίσης και εξάρτηση.Υπάρχουν συνδυασμοί αντισταμινικών και αποσυμφορητικών φαρμάκων.
Φάρμακα σταθεροποιητές που εμποδίζουν την έξοδο της ισταμίνης: τα ρινικά σπρέι αυτής της κατηγορίας δρουν προληπτικά στην αλλεργική ρινίτιδα και πρέπει να χρησιμοποιούνται πριν την έκθεση στο αλλεργιογόνο. Οι οφθαλμικές σταγόνες αντιμετωπίζουν την αλλεργική επιπεφυκίτιδα.
Ρινικά κορτικοστεροειδή: τα πλέον αποτελεσματικά φάρμακα που καλύπτουν όλο το φάσμα των συμπτωμάτων της αλλεργικής ρινίτιδας. Ιδανικά η θεραπεία θα πρέπει να ξεκινήσει πριν την έκθεση στο αλλεργιογόνο.
Κορτικοστεροειδή από το στόμα ή ενέσιμα : συνταγογραφούνται για μικρή διάρκεια από τον γιατρό για την αντιμετώπιση έντονων και επίμονων συμπτωμάτων.
Άλλα συνταγογραφούμενα φάρμακα (που συχνά συνταγογραφούνται στο άσθμα).
Συμπληρώματα διατροφής : ορισμένες έρευνες έχουν δείξει ότι η βιταμίνη D μπορεί να βοηθήσει στις αλλεργίες.

Σημείωση

Ως προς τις συνέπειες της αλλεργικής ρινίτιδας : Σκευάσματα όπως εισπνεόμενα, σταγόνες και δερματικές κρέμες μπορούν να περιορίσουν ή και να αντιμετωπίσουν τα συμπτώματα. Ο γιατρός και ο φαρμακοποιός σας μπορούν να σας συμβουλεύσουν στην επιλογή της κατάλληλης θεραπείας για την αντιμετώπιση των συνεπειών της αλλεργικής ρινίτιδας.

Μη Φαρμακευτική Αντιμετώπιση

Για την αλλεργία στη γύρη

Παρακολουθούμε τα επίπεδα της γύρης και αποφεύγουμε την έκθεση στη γύρη:
- Nωρίς το πρωί ( όταν η γύρη αρχίζει να αιωρείται ) και αργά το απόγευμα ( όταν η γύρη αρχίζει να κατακάθεται) οπότε και τα επίπεδα της γύρης είναι στο μέγιστό τους
- Όταν φυσάει
- Μέρες με ζέστη και υψηλό ποσοστό υγρασίας
Αποφεύγουμε οποιαδήποτε επαφή με τα φυτά που μας ενοχλούν κυρίως την εποχή της ανθοφορίας. Σε διαφορετική περίπτωση, αν χρειάζεται να κάνουμε κηπουρική, φοράμε μάσκα προσώπου.
Αν πρέπει να είμαστε σε εξωτερικό χώρο τις ώρες με υψηλό ποσοστό γύρης, φοράμε καπέλο με γείσο, ώστε να μην έρχεται η γύρη σε επαφή με το πρόσωπο, και απαραίτητα γυαλιά ηλίου (ιδιαίτερα αν έχουμε επιπεφυκίτιδα).
Κρατάμε τα παράθυρα κλειστά όταν οδηγούμε στην εξοχή, και ενισχύουμε τον κλιματισμό του αυτοκινήτου με ειδικά φίλτρα.
Προτιμάμε τον περίπατο μετά από βροχή, εφόσον η γύρη έχει κατακαθίσει.
Τις ώρες όπου η γύρη είναι στα υψηλότερα επίπεδά της, κρατάμε τα παράθυρα και τις πόρτες του σπιτιού κλειστά.
Αν έχουμε κατοικίδια που εκτίθενται στο εξωτερικό περιβάλλον, το τρίχωμά τους πρέπει να καθαρίζεται από τη γύρη.
Τα κλιματιστικά σώματα πρέπει να συντηρούνται συχνά και τα φίλτρα να αλλάζονται ώστε να κατακρατάται η γύρη και τα άλλα αλλεργιογόνα.
Δεν χρησιμοποιούμε ανεμιστήρα καθώς μετακινούνται εύκολα τα σωματίδια της γύρης.
Χρησιμοποιούμε καλύμματα στους καναπέδες και στα κρεβάτια κατά τη διάρκεια της ημέρας, τα οποία και αφαιρούμε το βράδυ.
Καθαρίζουμε όλες τις επιφάνειες του σπιτιού όπου μπορεί να κατακαθίσει η γύρη και καθαρίζουμε χαλιά και μοκέτες με ηλεκτρική σκούπα.
Αποφεύγουμε να απλώνουμε ρούχα σε εξωτερικό χώρο τις ώρες με υψηλό ποσοστό γύρης.
Κατά την επιστροφή στο σπίτι, αλλάζουμε ρούχα και πλενόμαστε για να απομακρύνουμε τη γύρη από μαλλιά και σώμα.
Δεν αλλάζουμε ή φυλάμε τα φορεμένα ρούχα στο υπνοδωμάτιο.
Αλλάζουμε ρούχα καθημερινά.

Για την αλλεργία στη μούχλα

Εξασφαλίζουμε καλό και τακτικό αερισμό του σπιτιού και έκθεση στον ήλιο.
Απομακρύνουμε τα φυτά εσωτερικού χώρου.
Αποφεύγουμε την παραμονή σε χώρους με υγρασία που προσφέρονται για την ανάπτυξη μυκήτων πχ υπόγεια
Χρησιμοποιούμε καθαριστικά προϊόντα που είναι και μυκητοκτόνα για τον καθαρισμό των επίφοβων επιφανειών του σπιτιού (όπου υπάρχει ζέστη και υγρασία και δεν αερίζονται καλά) πχ. μπάνιο
Αποθηκεύουμε σωστά τα τρόφιμα και κυρίως αυτά που χαλάνε εύκολα.
Αν χρειαστεί, αποφεύγουμε τροφές όπου συνυπάρχουν μύκητες πχ. ορισμένα είδη τυριών
Αποφεύγουμε τους ανεμιστήρες και τα συστήματα υγράνσεως του αέρα. Χρησιμοποιούμε αφυγραντήρες.

Αλλεργία στη σκόνη & τα ακάρεα

Αποφεύγουμε τα χαλιά, μοκέτες και άλλα υφάσματα που τραβούν τη σκόνη ενώ προτιμούμε ελαφρές κουρτίνες που πλένονται συχνά.
Καλύπτουμε τα μαξιλάρια και τα στρώματα με καλύμματα/ ειδικές θήκες προστασίας από σκόνη και άλλα αλλεργιογόνα. Αλλιώς μπορούμε να αντικαταστήσουμε τα πουπουλένια μαξιλάρια, στρώματα και κουβέρτες με αντίστοιχα από συνθετικό υλικό.
Πλένουμε τα κλινοσκεπάσματα μια φορά την εβδομάδα στους 60°C.
Σκουπίζουμε όλες τις επιφάνειες του σπιτιού κάθε εβδομάδα με βρεγμένο πανί.
Καθαρίζουμε το χώρο του σπιτιού με ηλεκτρική σκούπα που διαθέτει φίλτρο και φοράμε μάσκα προσώπου κατά τον καθαρισμό καθώς και για μερικά λεπτά μετά το σκούπισμα ,για να αποφύγουμε να εισπνεύσουμε αιωρούμενα σωματίδια σκόνης.
Καλό είναι να απομακρύνουμε τα χνουδωτά παιχνίδια από τα υπνοδωμάτια των παιδιών. Πλένουμε τακτικά τα παιχνίδια – αν δεν μπορούμε, τα τοποθετούμε σε μια σακούλα στην κατάψυξη για μερικές ώρες.
Αποφεύγουμε να αποθηκεύουμε πράγματα σε μέρη που θα μαζευτεί σκόνη (πχ. κάτω από το κρεβάτι).
Αντικαθιστούμε τα παλιά στρώματα των κρεβατιών.
Διατηρούμε σταθερή την υγρασία στο σπίτι στο 40-45% καθώς σε αυτή τα ακάρεα δεν μπορούν να επιβιώσουν.
Χρησιμοποιούμε ειδικά πιστοποιημένα προϊόντα που σκοτώνουν τα ακάρεα ( βιοκτόνα) και όχι απλά απωθητικά.
Αν έχουμε κλιματιστικό, η τακτική συντήρηση και χρήση ειδικών φίλτρων αέρα μπορεί να περιορίζει τη σκόνη που αιωρείται στο χώρο, κυρίως στο υπνοδωμάτιο.

Για την αλλεργία στο τρίχωμα κατοικίδιων ζώων

Κρατάμε τα κατοικίδια εκτός σπιτιού. Αν δεν είναι εφικτό, τότε δεν τα αφήνουμε να κυκλοφορούν σε χώρους του σπιτιού όπου περνάμε πολλή ώρα πχ. το υπνοδωμάτιο.
Καθαρίζουμε τακτικά το σπίτι – ιδανικά απομακρύνουμε μοκέτες και χαλιά από τους χώρους απ’ όπου περνά το κατοικίδιο.
Ανάλογα με το κατοικίδιο και τις οδηγίες του κτηνιάτρου, κάνουμε μπάνιο το κατοικίδιο μια με δύο φορές την εβδομάδα.
Χρειάζεται αρκετός χρόνος για να μειωθούν τα επίπεδα αλλεργιογόνου του ζώου στο χώρο, μετά την απομάκρυνσή του. Κατά συνέπεια, η απομάκρυνση του ζώου από το εσωτερικό του σπιτιού αποτελεί μια μόνιμη λύση για την αλλεργία.

Πλύσεις με φυσιολογικό ορό – θαλασσινό νερό

Ισότονο ή υπέρτονο διάλυμα φυσιολογικού ορού ή θαλασσινού νερού μπορεί να χρησιμοποιηθούν για να μειώσουν τα συμπτώματα της αλλεργικής ρινίτιδας. Βελτιώνουν τη ρινική ξηρότητα και τον ερεθισμό, μειώνουν τη συμφόρηση, την καταρροή, και το φτέρνισμα.
Το ισότονο διάλυμα μπορεί να χρησιμοποιηθεί για καθαρισμό και αποσυμφόρηση χωρίς περιορισμό στη χρήση, ενώ το υπέρτονο διάλυμα μπορεί να χρησιμοποιηθεί λιγότερες φορές μέσα στη μέρα για αποσυμφόρηση.
Η χρήση φυσιολογικού ορού ή θαλασσινού νερού ενδείκνυται για όλες τις ηλικίες, από βρέφη μέχρι ενήλικες. Επίσης, οι πλύσεις με φυσιολογικό ορό ή θαλασσινό νερό μπορούν να συνδυαστούν με τη χρήση φαρμάκων για την αντιμετώπιση των συμπτωμάτων της αλλεργικής ρινίτιδας.