Κριθή (κριθαράκι)

Τι είναι η κριθή;

 

Η κριθή (γνωστή και ως «κριθαράκι») είναι μια τοπική φλεγμονή της ρίζας των βλεφαρίδων ή γειτονικών αδένων των βλεφάρων.

 

Από τι προκαλείται η κριθή;

 

Η κριθή είναι αποτέλεσμα οξείας μικροβιακής λοίμωξης και εμφανίζεται ως ένα μικρό πυώδες απόστημα (σπυράκι), το οποίο είναι αρκετά επώδυνο. Το βακτήριο που συχνότερα ευθύνεται για τη λοίμωξη είναι ο σταφυλόκοκκος. Ο σταφυλόκοκκος συχνά ζει στο δέρμα μας χωρίς να προκαλεί βλάβη, μέχρι να ενεργοποιηθεί.

Πιο συγκεκριμένα, η κριθή μπορεί να είναι είτε εσωτερική είτε εξωτερική.

Η εσωτερική κριθή προκαλείται από τη μόλυνση του μεϊβομιανού αδένα. Αυτός ο αδένας βρίσκεται στα βλέφαρα και παράγει ένα ελαιώδες υγρό, το οποίο αποτελεί μέρος του στρώματος των δακρύων που καλύπτει το μάτι.

Η εξωτερική κριθή εντοπίζεται κοντά στο θύλακα μιας βλεφαρίδας. Πιο συγκεκριμένα, μπορεί να πρόκειται για λοίμωξη :

• στο θύλακα των βλεφαρίδων (θυλακίτιδα).
• στον περιφερειακό του θύλακα σμηγματογόνο αδένα (αδένας Zeis). O αδένας συνδέεται με το θύλακα της βλεφαρίδας και παράγει το σμήγμα, μια ελαιώδη ουσία που λιπαίνει τη βλεφαρίδα ώστε να μην ξηραίνεται.
• στον περιφερειακό του θύλακα αποκρινή αδένα (αδένας Moll). Είναι ιδρωτοποιός αδένας που συνδέεται με το θύλακα της βλεφαρίδας και εξασφαλίζει την υγρασία των ματιών.

 

Ποια είναι τα συμπτώματα;

 

Η κριθή είναι μια φλεγμονώδης διόγκωση του βλεφάρου. Συνήθως επηρεάζει μόνο το ένα μάτι, αλλά ενδέχεται ένα άτομο να παρουσιάσει κριθή ταυτόχρονα και στα δύο μάτια ή να έχει περισσότερα από ένα αποστήματα στο ίδιο μάτι.

Η εξωτερική κριθή εμφανίζεται σε 1-2 ημέρες μετά τη λοίμωξη, στην άκρη του βλεφάρου.  Το απόστημα μπορεί να έχει ένα εμφανές λευκό σημείο (ένδειξη ότι υπάρχει πύον). Το δέρμα γύρω από το απόστημα είναι ερυθρό, πρησμένο και πονάει στην αφή/πίεση. Το οίδημα μπορεί να επεκταθεί σε όλο το βλέφαρο (άνω ή κάτω, ανάλογα που εντοπίζεται η κριθή). Μπορεί να συνυπάρχει φωτοφοβία και κρούστα γύρω από το απόστημα στο σημείο των βλεφαρίδων.

Η εσωτερική κριθή εντοπίζεται πιο βαθιά στο βλέφαρο. Το απόστημα διογκώνει το βλέφαρο (άνω ή κάτω, ανάλογα που εντοπίζεται η κριθή), το οποίο είναι ερυθρό και πονάει στην αφή/πίεση. Όσο μεγαλώνει το απόστημα, το δέρμα του βλεφάρου χαλαρώνει και μπορεί να υπάρχει ενόχληση κατά το βλεφαρισμό, λόγω του βάρους του βλεφάρου.

Και στις δύο περιπτώσεις, υπάρχει δακρύρροια, αίσθηση καψίματος, κνησμός αλλά και η αίσθηση ότι υπάρχει ξένο σώμα μέσα στο μάτι. Παρά τα συμπτώματα, η όραση δεν επηρεάζεται από το απόστημα.

 

Ποια είναι η διάρκεια των συμπτωμάτων;

 

Η κριθή συνήθως περιορίζεται μόνη της σε διάστημα 5-10 ημερών. Στην περίπτωση της εξωτερικής κριθής, το απόστημα ανοίγει μόνο του, απελευθερώνοντας λίγο πύον και αίμα. Η απελευθέρωση του περιεχομένου του αποστήματος μειώνει σημαντικά τον πόνο ενώ στη συνέχεια επέρχεται η συρρίκνωση του αποστήματος και η επούλωση της πληγής.

 

Ποιοι είναι πιο επιρρεπείς στο να εμφανίσουν κριθή;

 

Η κριθή παρουσιάζεται σε όλους ανεξαρτήτως ηλικίας. Πιο εύκολα εντοπίζεται σε περιπτώσεις όπου:

• υπάρχει βλεφαρίτιδα (φλεγμονή στη βάση των βλεφαρίδων)
• το άτομο έχει ξαναπαρουσιάσει κριθή ή χαλάζιο στο παρελθόν
• το άτομο είναι χρήστης φακών επαφής και δεν ακολουθούνται οι βασικοί κανόνες υγιεινής των χεριών και του καθαρισμού των φακών
• δεν καθαρίζεται συστηματικά η περιοχή των ματιών από μακιγιάζ
• γίνεται χρήση μακιγιάζ ματιών που έχει λήξει ή η σύσταση έχει αλλοιωθεί
• υπάρχει ροδόχρους ακμή ή σμηγματορροϊκή δερματίτιδα
• υπάρχει σακχαρώδης διαβήτης ή άλλες παθήσεις όπου η άμυνα του οργανισμού είναι περιορισμένη.

 

Υπάρχουν επιπλοκές;

 

Σπάνια δημιουργούνται σοβαρές επιπλοκές. Το σημαντικότερο πρόβλημα είναι ο πόνος και η δυσφορία μέχρι την ίαση της πληγής του αποστήματος.

 

Σε τι διαφέρει η κριθή από το χαλάζιο;

 

Τόσο η κριθή όσο και το χαλάζιο είναι παθήσεις των βλεφάρων με τη μορφή πυώδους αποστήματος και μερικές φορές είναι δύσκολο να διαχωριστούν.

Η κριθή είναι συνήθως επίπονη, εμφανίζεται στην άκρη του βλεφάρου και τις περισσότερες φορές προκύπτει από μικροβιακή μόλυνση στη ρίζα (θύλακα) μιας βλεφαρίδας. Συχνά προκαλεί οίδημα που εξαπλώνεται σε όλο το βλέφαρο.

Αντίθετα το χαλάζιο, δεν προκαλεί πόνο. Το απόστημα εμφανίζεται πιο πίσω στο βλέφαρο και όχι στην άκρη του βλεφάρου. Οφείλεται σε φραγμένους σμηγματογόνους αδένες και όχι σε μικροβιακή μόλυνση (αν και μπορεί να επιμολυνθεί σε δεύτερο χρόνο). Σε σπάνιες περιπτώσεις μπορεί το χαλάζιο να οδηγήσει σε οίδημα σε όλη την έκταση του βλεφάρου.

 

Πώς αντιμετωπίζεται η κριθή;

 

Τυπικά, η κριθή είναι αυτοπεριοριζόμενη. Το απόστημα μπορεί να απορροφάται σταδιακά (εσωτερική κριθή) ή να διαρρηγνύεται (εξωτερική κριθή), οδηγώντας στη δημιουργία πληγής που κλείνει μόνη της. Ο βασικός τρόπος αντιμετώπισης περιλαμβάνει :

• Τοποθέτηση ζεστών επιθεμάτων (κομπρέσες) για 5 -10 λεπτά τουλάχιστον 3 – 5 φορές την ημέρα. Η θερμότητα στην περιοχή της κριθής βοηθά στην αποστράγγιση του πύου και την ανακούφιση της περιοχής.
• Τα μάτια πρέπει να παραμένουν κλειστά κατά την τοποθέτηση των ζεστών επιθεμάτων.
• Εναλλακτικά μπορεί να τοποθετηθεί μια καθαρή, ζεστή πετσέτα πάνω στο βλέφαρο.
• Πλένουμε τα χέρια μας διεξοδικά και συχνά.
• Πλένουμε το πρόσωπό μας καθημερινά δίνοντας προσοχή στην περιοχή των ματιών.
• Αποφεύγουμε να ακουμπάμε τα μάτια μας με χέρια που δεν είναι καθαρά.
• Αποφεύγουμε να τρίβουμε τα μάτια μας.
• Δεν προσπαθούμε να αφαιρέσουμε μόνοι μας τη βλεφαρίδα όπου εντοπίζεται η φλεγμονή.
• Δεν πιέζουμε την κριθή ώστε να την οδηγήσουμε σε διάρρηξη (κίνδυνος διασποράς της φλεγμονής).
• Δεν προσπαθούμε να διανοίξουμε μόνοι μας το απόστημα χρησιμοποιώντας καρφίτσες ή άλλα αιχμηρά αντικείμενα (κίνδυνος διασποράς της φλεγμονής).
• Αποφεύγουμε τη χρήση μακιγιάζ μέχρι την ίαση της πληγής (μπορεί να επιμολύνουμε περισσότερο το σημείο με βακτήρια).
• Αποφεύγουμε τη χρήση φακών επαφής μέχρι την ίαση της πληγής (κίνδυνος να εξαπλωθεί η μόλυνση στον κερατοειδή). Ιδανικά αντικαθιστούμε με νέο ζευγάρι φακών επαφής.

Ο οφθαλμίατρος μπορεί να συστήσει:

• Κολλύρια ή οφθαλμικές αλοιφές με αντιβίωση (ή και κορτιζόνη) για τοπική χρήση.
• Χρήση παρακεταμόλης ή ιβουπροφαίνης (αν δεν συντρέχει λόγος αποφυγής των μη στεροειδών αντιφλεγμονωδών φαρμάκων)
• Αφαίρεση (εκρίζωση) της βλεφαρίδας στο θύλακα της οποίας εντοπίζεται η μόλυνση (καθώς επιταχύνει την παροχέτευση του πύου).
• Αντιμετώπιση συνυπάρχουσας βλεφαρίτιδας (αν υπάρχει).
• Χορήγηση αντιβίωσης ευρέως φάσματος από στόματος.

• Διάνοιξη του αποστήματος (συνήθως σε εσωτερική κριθή όπου δεν υπάρχει παροχέτευση του πύου). Η διάνοιξη γίνεται αυστηρά στο ιατρείο του οφθαλμιάτρου.

 

Πώς γίνεται η πρόληψη;

 

• Καλή υγιεινή βλεφάρων και οφθαλμών γενικότερα
• Καλή υγιεινή χεριών σε περίπτωση που θα έρθουν σε επαφή με τα μάτια ή με τους φακούς επαφής
• Αντικατάσταση καλλυντικών που χρησιμοποιούνται στο πρόσωπο, και ειδικά στην περιοχή των ματιών, κάθε έξι μήνες.
• Απόρριψη καλλυντικών μετά την ημερομηνία λήξης τους
• Αφαίρεση μακιγιάζ των ματιών πριν τον ύπνο
• Απολύμανση φακών επαφής πριν την εφαρμογή τους
• Αποφυγή χρήσης της ίδιας πετσέτας προσώπου και καλλυντικών για τα μάτια με άτομα που έχουν ενεργή λοίμωξη των ματιών
• Επαρκής ύπνος
• Ενίσχυση της υγείας των ματιών πχ. με κατανάλωση τροφών υψηλής περιεκτικότητας σε βιταμίνη Α και ω3 (όπως τα λιπαρά ψάρια), β-καροτίνη (στα κίτρινα και πορτοκαλί φρούτα και λαχανικά), βιταμίνη Β6, Β3 και C (στους σπόρους, ξηρούς καρπούς, λαχανικά).
• Εναλλακτικά μπορούν να χρησιμοποιηθούν συμπληρώματα διατροφής, με συνδυασμούς συστατικών (όπως ωμέγα-3 λιπαρά οξέα, ζεαξανθίνη, λουτεΐνη και β- καροτένιο) που ενισχύουν την υγεία των ματιών.

 

Πότε να επισκεφθώ το γιατρό;

 

Επισκεπτόμαστε τον οφθαλμίατρο αν :

• Το απόστημα συνοδεύεται από έντονο πόνο και έχει μεγάλο μέγεθος
• Τα συμπτώματα δεν περιορίζονται σε διάστημα 10 ημερών ή υποτροπιάζουν
• Έχει επηρεαστεί η όραση