Γαστρεντερίτιδα

Τι είναι;

 

Η γαστρεντερίτιδα είναι μια λοίμωξη του εντέρου και συνήθως προκαλείται από ιούς, με τον ιό Ρότα να είναι ο πιο χαρακτηριστικός. Άλλοι ιοί που προκαλούν γαστρεντερίτιδα είναι οι αδενοϊοί και οι εντεροϊοί.

Η γαστρεντερίτιδα μπορεί ακόμη να οφείλεται σε λοίμωξη από βακτήρια. πχ. σταφυλόκοκκο, σαλμονέλλα, κολοβακτηρίδιο, καμπυλοβακτηρίδιο, σιγκέλλα κ.ά. ή σε λοίμωξη από παράσιτα (πχ. αμοιβάδα, λιστέρια).

Γενικά η γαστρεντερίτιδα είναι πολύ συχνή στην παιδική ηλικία, με πολλά παιδιά μπορεί να έχουν παραπάνω από ένα επεισόδιο το χρόνο.

 

Πώς μεταδίδεται;

 

• Κατά την άμεση επαφή με άτομο που φέρει το μικροοργανισμό. Συχνά το προσβεβλημένο άτομο φέρει τον ιό στα χέρια του μετά την χρήση τουαλέτας.
• Από επαφή με μολυσμένες επιφάνειες και αντικείμενα πχ. παιχνίδια.
• Από τρόφιμα χαλασμένα ή που δεν έχουν μαγειρευτεί καλά ή που έχουν μολυνθεί κατά την προετοιμασία τους από άτομο που φέρει τον μικροοργανισμό (τροφική δηλητηρίαση).
• Μέσω μολυσμένου νερού.
• Από τα κατοικίδια ζώα όταν ο χώρος σίτισής τους δεν είναι ξεχωριστός από το χώρο σίτισης της οικογένειας.

 

Ποια είναι τα συμπτώματα;

 

• Το κύριο σύμπτωμα της γαστρεντερίτιδας είναι η διάρροια.
• Σε αρκετές περιπτώσεις, εμετοί μπορεί να προηγούνται της διάρροιας (μερικές ώρες έως ένα 24ωρο).
• Ο πόνος στην κοιλιά είναι πολύ συχνός. Έχει τη μορφή κολικού (έρχεται και φεύγει) ενώ μπορεί να εντείνεται πριν τον εμετό/ τη διάρροια και να απαλύνεται μετά τον εμετό/τη διάρροια.
• Πέρα από αυτά τα συμπτώματα, το παιδί μπορεί να έχει την τάση να πάει στην τουαλέτα, έχοντας πόνο χαμηλά στην κοιλιά, αλλά χωρίς αποτέλεσμα. Συνήθως αυτό είναι ένδειξη μικροβιακής γαστρεντερίτιδας.
• Μπορεί να συνυπάρχει ήπιος πυρετός που υποχωρεί σταδιακά.

Τα παραπάνω συμπτώματα μπορεί να εμφανίζονται όλα ταυτόχρονα ή σε διαφορετικούς συνδυασμούς.

 

Πόσο διαρκούν τα συμπτώματα;

 

Εξαρτάται από το μικροοργανισμό που προκαλεί τη γαστρεντερίτιδα αλλά και από το ίδιο το παιδί. Τυπικά, η ιογενής γαστρεντερίτιδα παρουσιάζει έξαρση τις πρώτες 2-3 ημέρες και υποχωρεί προοδευτικά.

Για τα περισσότερα παιδιά, τα συμπτώματα διαρκούν λίγες ημέρες και είναι σχετικά ήπια. Ελαφρά διάρροια μπορεί να επιμείνει για επιπλέον 1-2 εβδομάδες και συχνά είναι ένδειξη παροδικής δυσανεξίας στη λακτόζη.

 

Χρόνος επώασης

 

Εξαρτάται από το μικροοργανισμό που προκαλεί τη γαστρεντερίτιδα. Στην ιογενή γαστρεντερίτιδα μπορεί να είναι από 4 έως 18 ώρες ενώ σε βακτήρια να είναι από 16 έως 72 ώρες. Αν η λοίμωξη οφείλεται σε παράσιτο, τότε ο χρόνος επώασης είναι αρκετά μεγαλύτερος.

 

Μεταδοτικότητα

 

Η ιογενής γαστρεντερίτιδα είναι πολύ συχνή σε χώρους με συγχρωτισμό ανθρώπων, όπως στους βρεφονηπιακούς σταθμούς, στα σχολεία και στα νοσοκομεία.

 

Επιπλοκές

 

• Η κύρια επιπλοκή που πρέπει να προληφθεί είναι η αφυδάτωση. Η ήπια αφυδάτωση είναι πολύ συχνή και μπορεί να αντιμετωπιστεί εύκολα με συχνή αναπλήρωση υγρών από το στόμα. Ωστόσο, η σοβαρή αφυδάτωση είναι μια επείγουσα κατάσταση και απαιτεί άμεση ιατρική παραπομπή. Είναι πιο πιθανό να συμβεί σε μικρές ηλικίες και σε παιδί με χρόνιο νόσημα.
• Σε αρκετές ιογενείς γαστρεντερίτιδες διαταράσσεται παροδικά η απορροφητική ικανότητα του εντέρου. Αυτό οδηγεί σε παροδική δυσανεξία στη λακτόζη του γάλακτος, η οποία δεν μπορεί να απορροφηθεί πλήρως και μένει στα κόπρανα προκαλώντας χαλαρές, όξινες, ερεθιστικές κενώσεις. Το παιδί μπορεί να έχει πόνο στην κοιλιά, φούσκωμα, υδαρείς κενώσεις και αέρια. Μετά από λίγες ημέρες ή εβδομάδες η δυσανεξία υποχωρεί.

 

Πρόληψη

 

• Συχνό πλύσιμο χεριών, κυρίως μετά την επίσκεψη στην τουαλέτα, πριν το φαγητό, μετά από ενασχόληση με χώματα και μετά από παιχνίδι με κατοικίδια.
• Τα τρόφιμα πρέπει να είναι πάντα όσο γίνεται πιο φρέσκα, καλά πλυμένα και μαγειρεμένα και σε καλές συνθήκες συντήρησης.
• Αποφυγή χορήγησης στα παιδιά μη παστεριωμένου γάλακτος, μη επαρκώς ψημένων κρεάτων και πουλερικών, καθώς και ατελώς βρασμένων (κάτω των 6 λεπτών), αυγών.
• Όταν ταξιδεύετε μην πίνετε νερό από ρυάκια, πηγές, λίμνες ή άλλες μη καθαρές πηγές. Προτιμήστε το εμφιαλωμένο νερό, κυρίως σε ορισμένες αναπτυσσόμενες περιοχές.
• Υπάρχει εμβόλιο κατά του ιού Ρότα για την προστασία ενάντια σε έναν ιό που προκαλεί αρκετά επεισόδια γαστρεντερίτιδας.

 

Θεραπεία- Τι να κάνω;

 

• Επικοινωνήστε με τον παιδίατρο. Αναφέρετέ του αν έχετε ταξιδέψει πρόσφατα με το παιδί στο εξωτερικό, αν το παιδί ήρθε σε επαφή με άτομο με παρόμοια συμπτώματα, αν έχει λάβει πρόσφατα αντιβιοτικά, αν έχει εισαχθεί πρόσφατα σε νοσοκομείο και να έχει λάβει κάποια ασυνήθιστη ή μη καλά μαγειρεμένη τροφή.
• Συχνό και καλό πλύσιμο των χεριών, ιδιαίτερα μετά από αλλαγές πάνας/ χρήση της τουαλέτας και πριν την προετοιμασία φαγητού.
• Καλό πλύσιμο της τουαλέτας με απολυμαντικό μετά τη χρήση της καθώς και των υπόλοιπων επιφανειών του χώρου (πχ. νιπτήρας, χερούλι βρύσης κλπ).
• Τα παιδιά με γαστρεντερίτιδα θα πρέπει να παραμείνουν εκτός σχολείου ή παιδικού σταθμού για τουλάχιστον 2 ημέρες από το τελευταίο επεισόδιο εμετού ή διάρροιας.
• Οι παιδίατροι συνιστούν συντηρητική διατροφή λόγω της διάρροιας όπως απλές σούπες, ψωμί, ρύζι, μακαρόνια, κοτόπουλο, μπανάνα, γιαούρτι.
• Ιδιαίτερη προσοχή χρειάζεται στην ενυδάτωση του παιδιού, με νερό και διαλύματα ηλεκτρολυτών. Δίνετε υγρά στο παιδί σιγά σιγά και συχνά. Αν κάνει εμετό, τότε περιμένετε μερικά λεπτά να ηρεμίσει και ξαναπροσπαθήστε με τη χορήγηση υγρών.
• Αποφύγετε να δώσετε στο παιδί χυμούς και άλλα ζαχαρούχα υγρά.
• Μην πιέζετε το παιδί να φάει αν δεν έχει όρεξη. Η αναπλήρωση των υγρών είναι πολύ πιο σημαντική.
• Μόλις παρέλθει η έξαρση των συμπτωμάτων, μπορούν σταδιακά να προστεθούν στο διαιτολόγιο του παιδιού γάλα, λαχανικά και φρούτα.
• Συνεχίστε να δίνετε γάλα στο παιδί (ή συνεχίστε κανονικά το θηλασμό του βρέφους).
• Μην χορηγήσετε στο παιδί φάρμακα για να σταματήσει η διάρροια.
• Μπορείτε να δώσετε αναλγητικό φάρμακο για τον πυρετό και τον πόνο στην κοιλιά.
• Ανάλογα την περίπτωση ο γιατρός μπορεί να συστήσει αντιβίωση ή αντιπαρασιτικό φάρμακο (για μη ιογενή γαστρεντερίτιδα).
• Προβιοτικά σκευάσματα από το φαρμακείο βοηθούν στην επαναφορά της φυσιολογικής χλωρίδας του εντέρου.

 

Επικοινωνήστε άμεσα με το γιατρό σας αν το παιδί:

 

• είναι κάτω των 6 μηνών
• πάσχει από χρόνιο νόσημα (νεφρικό, καρδιολογικό, διαβήτη)
• φαίνεται ότι αφυδατώνεται πολύ και αρνείται να πιει υγρά
• έχει επίμονο υψηλό πυρετό ή είναι ζαλισμένο ή σε σύγχυση
• έχει διάρροια πάνω από 2 εβδομάδες
• φαίνεται ότι χάνει βάρος
• κάνει εμετούς για περισσότερο από ένα 24ωρο
• έχει έντονο πόνο στην κοιλιά που δεν υποχωρεί
• στα κόπρανα ή στον εμετό υπάρχει αίμα

 

Αναγνωρίστε τα σημάδια της σοβαρής αφυδάτωσης

 

• Το παιδί είναι άτονο, αδύναμο, με υπνηλία και χωρίς όρεξη για παιχνίδι. Μπορεί να είναι άλλοτε ευερέθιστο και άλλοτε με έντονη ανησυχία.
• Δεν έχει ούρα ή αν είναι βρέφος, έχει στεγνές πάνες για πολλές ώρες (λιγότερες από 6 βρεγμένες πάνες την ημέρα).
• Δεν έχει δάκρυα στο κλάμα, δεν έχει σάλιο, έχει ξηρό στόμα, χείλη και γλώσσα.
• Το δέρμα είναι ωχρό και ξηρό ενώ το παιδί έχει κρύα χέρια και πόδια.
• Τα μάτια του παιδιού φαίνονται βαθουλωμένα (μαύροι κύκλοι) ενώ στα βρέφη το άνοιγμα στην κορυφή του κρανίου είναι επίσης βαθουλωμένο.
• Το παιδί έχει ταχυκαρδία και γρήγορες ανάσες.