Τελικά πώς ερωτευόμαστε; Τι είναι η αγάπη;

Δρ. Αναστασία Κοτσοπούλου
Ψυχολόγος CPsychol AFBPsS
Διευθύντρια Σύγχρονο Κέντρο Υποστήριξης, Εκπαίδευσης, Έρευνας και Εποπτείας

Κάθε χρόνο, με αφορμή την γιορτή των ερωτευμένων, τίθενται διάφορα ερωτήματα: Γιορτάζουμε; Τι γιορτάζουμε; Έχουμε ανάγκη από τέτοιες ημέρες για να μας το θυμίζουν; Δεν φτάνουν οι επέτειοι; Τι να πάρω; Και αν δεν πάρω, θα παρεξηγηθώ; Ο καθένας βρίσκει τον δρόμο του μέσα σε αυτό, ανάλογα με τον άνθρωπο που είναι μαζί, ανάλογα με την ηλικία και φυσικά ανάλογα με την ψυχολογική κατάσταση στην οποία βρίσκεται, και τον εγκέφαλό του!

Η ψυχολογία όμως έρχεται για να απαντήσει σε ένα πιο ουσιαστικό ερώτημα: Πώς ερωτευόμαστε; Ο Σαίξπηρ, στο όνειρο Καλοκαιρινής νύχτας, έλεγε πως «η αγάπη δεν κοιτάζει με τα μάτια, αλλά με το μυαλό». Με αυτό συντάσσονται και οι σύγχρονοι νευροεπιστήμονες και οι ψυχολόγοι: ότι όλα εξαρτώνται από τον εγκέφαλό μας!  Ας δούμε τα πράγματα από την αρχή. Η αγάπη διαιρείται σε τρεις φάσεις: αρχικά την λαγνεία, μετά την έλξη και τέλος την προσκόλληση. Κατά τη διάρκεια της πρώτης  φάσης, της λαγνείας, οι ορμόνες πλημμυρίζουν το σώμα με αισθήματα έντονης επιθυμίας. Πιο συγκεκριμένα, η αδρεναλίνη και η νορεπινεφρίνη κάνουν την καρδιά να χτυπά και να ιδρώνουν οι παλάμες, ενώ η ντοπαμίνη,  χημική ουσία του εγκεφάλου,  δημιουργεί αισθήματα ευφορίας. Οι έρευνες έδειξαν πως ο εγκέφαλος ενός ανθρώπου που έχει, μόλις, ερωτευθεί παρουσιάζει την ίδια δράση, με αυτόν ενός ανθρώπου που κάνει χρήση ναρκωτικών.

Στην φάση της έλξης, παρατηρείται η αύξηση της ροής του αίματος . Αρκεί να πούμε ότι στους ερωτευμένους παρατηρείται μία αύξηση στη ροή του αίματος προς το κέντρο ευχαρίστησης του εγκεφάλου, τον επικλινή πυρήνα.  Μελέτες δείχνουν, με μαγνητικές τομογραφίες (MRI) ότι η περιοχή αυτή ερεθίζεται, όταν οι άνθρωποι είναι ερωτευμένοι. Η φάση της έλξης δίνει τη θέση της στη φάση προσκόλλησης, όταν οι ορμόνες της ωκυτοκίνης και της βαζοπρεσσίνης διαπερνούν τον εγκέφαλο και δημιουργούν συναισθήματα ευημερίας και ασφάλειας.

Σε αυτή πλέον, την τρίτη φάση, της προσκόλλησης, ο έρωτας μειώνει τα επίπεδα της σεροτονίνης, ένα κοινό χαρακτηριστικό της ιδεοψυχαναγκαστικής διαταραχής (ΙΨΔ). Η πτώση της σεροτονίνης μπορεί να εξηγήσει γιατί οι ερωτευμένοι παρουσιάζουν προσκόλληση στο αντικείμενο της αγάπης τους. Η προσκόλληση αυτή μπορεί να φτάσει στα άκρα, με «ανεξήγητες» συνέπειες, π.χ. αυτά τα συναισθήματα ευθύνονται για το γεγονός ότι εθελοτυφλούμε στα αρνητικά χαρακτηριστικά του συντρόφου μας στα πρώτα στάδια μιας σχέσης, επιλέγοντας να επικεντρωθούμε μόνο στα καλά τους στοιχεία. Οι μελέτες υποστηρίζουν πως ο έρωτας θολώνει τη σωστή κρίση, καθώς οι ερωτευμένοι συνηθίζουν να εξιδανικεύουν το άλλο τους μισό, με αποτέλεσμα να αφήνουν στην άκρη οποιαδήποτε ατέλειά του. Παράλληλα, όσον αφορά τη δικαιοσύνη αρνούνται να αποδώσουν το φταίξιμο στο πρόσωπο που έχουν ερωτευθεί με αποτέλεσμα να το δικαιολογούν και πολλές φορές να κατηγορούν τον ίδιο τους τον εαυτό. Αυτό οφείλεται στα αμύγδαλα του εγκεφάλου, το τμήμα που είναι υπεύθυνο για την λήψη αποφάσεων, που επηρεάζονται από τον έρωτα. Φαίνεται ότι ο έρωτας συνδέεται σε κάθε φάση του με την λειτουργία του εγκεφάλου και έτσι μπορούμε να ισχυριστούμε πως ο εγκέφαλος ερωτεύεται και όχι η καρδιά.

Αρκεί να αναφέρουμε ότι  έρευνες  δείχνουν πώς όσοι απορρίπτονται από το πρόσωπο που έχουν ερωτευθεί, πολύ δύσκολα σταματούν να έχουν αυτά συναισθήματα. Εμφανίζουν παράλληλα και κατάθλιψη και αίσθηση της στέρησης,αντίστοιχη με αυτή των ουσιοεξαρτώμενων που βρίσκονται σε  απεξάρτηση.

Δικαιωματικά λοιπόν θα λέγαμε ότι ο έρωτας ξεκινά και τελειώνει στον εγκέφαλο. Ο επίλογος, όμως, δεν θα μπορούσε να ανήκει σε κανέναν άλλον παρά τον Απόστολο Παύλο που τόσα χρόνια πριν είχε γράψει σε μία επιστολή (προς Κορινθίους). Η αγάπη είναι μακρόθυμη, είναι ευεργετική και ωφέλιμη, η αγάπη δε ζηλεύει, η αγάπη δεν ξιπάζεται (= δεν καυχιέται), δεν είναι περήφανη, δεν κάνει ασχήμιες, δε ζητεί το συμφέρον της, δεν ερεθίζεται, δε σκέφτεται το κακό για τους άλλους, δε χαίρει, όταν βλέπει την αδικία, αλλά συγχαίρει, όταν επικρατεί η αλήθεια. Όλα τα ανέχεται, όλα τα πιστεύει, όλα τα ελπίζει, όλα τα υπομένει.Η αγάπη ποτέ δεν ξεπέφτει….. Ώστε τώρα μας απομένουν τρία πράγματα: η πίστη, η ελπίδα και η αγάπη. Πιο μεγάλη όμως από αυτά είναι η αγάπη.

Ανεξάρτητα, λοιπόν, από που ξεκινάει, πώς λειτουργεί, πώς μας αιφνιδιάζει, μας αφήνει χωρίς να μπορούμε να δούμε τα πράγματα «αντικειμενικά»,προκαλεί ένα κοκτέιλ νευροχημικών λειτουργιών , είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με την επιβίωση. Το μόνο που δεν μπορεί είναι να εγγυηθεί τη συνεχή ευτυχία. Ας αποδεχτούμε λοιπόν πως ενώ ο διενεργούνται όλα αυτά στον εγκέφαλό μας, στόχος μας να είναι να μπορούμε να ζούμε ευτυχισμένες στιγμές.

Η αρθρογραφία του δικτύου Green Pharmacy αντλεί στοιχεία μόνο από έγκυρες πηγές και επίσημους φορείς. Η αρθρογραφία σε καμία περίπτωση δεν μπορεί να υποκαταστήσει την ιατρική διάγνωση και αγωγή.

Βρείτε τώρα δίπλα σας ένα φαρμακείο του Δικτύου Green Pharmacy εδώ!