Διαταραχές από την Υψηλή Θερμοκρασία

Ηλίαση

 

Πρόκειται για έναν τοπικό τραυματισμό του δέρματος του κεφαλιού από τον ήλιο. Εμφανίζεται όταν ένα άτομο έχει μείνει πολλές ώρες εκτεθειμένο στον ήλιο και είναι πιο συχνή σε άτομα με ανοιχτόχρωμη επιδερμίδα αλλά και στα βρέφη.

Συμπτώματα

• Ζάλη
• Ναυτία
• Τάση για εμετό
• Ερυθρό πρόσωπο
• Ζεστό κεφάλι ( δίνει την αίσθηση του πυρετού στο άγγιγμα)
• Το υπόλοιπο σώμα παραμένει σε κανονική θερμοκρασία

Αντιμετώπιση

Η ηλίαση δεν είναι άμεσα απειλητική κατάσταση για την υγεία ωστόσο η ζάλη που προκαλείται μπορεί να οδηγήσει σε πιο σοβαρές καταστάσεις  πχ. πτώση ή πνιγμό λόγω μειωμένης αντίδρασης.

Το άτομο με ηλίαση πρέπει να απομακρύνεται από τον ήλιο και να μεταφέρεται σε σκιερό και δροσερό μέρος. Ψυχρά επιθέματα πρέπει να τοποθετηθούν στο κεφάλι του πχ. βρεγμένη πετσέτα. Επίσης, συνιστάται το άτομο με ηλίαση να μην συνεχίσει την εργασία του ή να μην μπει στο νερό μέχρι τα συμπτώματα να υποχωρήσουν πλήρως.

 

Θερμική εξάντλιση

 

Η παρατεταμένη έκθεση στον ήλιο και την υψηλή θερμοκρασία μπορεί να οδηγήσει σε μια παροδική ανεπάρκεια των θερμο-ρυθμιστικών μηχανισμών του σώματος. Αυτή η περίπτωση είναι γνωστή ως  θερμική εξάντληση και προκαλείται από την εφίδρωση και την ανεπαρκή αναπλήρωση υγρών.

• Η διάρκεια έκθεσης μέχρι την εμφάνιση της θερμικής εξάντλησης μπορεί να ποικίλλει από ώρες μέχρι ημέρες.
• Η πιθανότητα εμφάνισης θερμικής εξάντλησης αυξάνεται αν το άτομο εκτίθεται στον ήλιο με ακάλυπτο κεφάλι και αυχένα, και κατά τις μεσημβρινές ώρες, όπου οι ακτίνες του ήλιου πέφτουν κάθετα.

Συμπτώματα

• Έντονος πονοκέφαλος
• Ναυτία- Εμετός
• Το δέρμα είναι ψυχρό και υγρό (λόγω άφθονου ιδρώτα)
• Η θερμοκρασία του σώματος είναι συνήθως φυσιολογική ή ελαφρά ανεβασμένη
• Ταχυκαρδία
• Χαμηλή αρτηριακή πίεση
• Ατονία, καταβολή δυνάμεων, ζάλη, εξάντληση, τάση για λιποθυμία

Η απώλεια νερού και αλάτων οδηγεί και σε θερμικές κράμπες. Πρόκειται για έντονους μυϊκούς σπασμούς που συνήθως αρχίζουν απότομα από τα χέρια ή τα πόδια.

 

Θερμοπληξία

 

Η θερμοπληξία εμφανίζεται όταν ένα άτομο εκτεθεί σε πολύ υψηλή θερμοκρασία και το ποσοστό της σχετικής υγρασίας στην ατμόσφαιρα είναι άνω του 70%. Ο συνδυασμός των δύο αυτών περιβαλλοντικών παραγόντων οδηγεί σε δυσλειτουργία των θερμο-ρυθμιστικών μηχανισμών. Πιο συγκεκριμένα, εκδηλώνεται όταν ο οργανισμός δεν μπορεί να αποβάλλει τη συσσωρευμένη θερμότητα ή προσλαμβάνει περισσότερη θερμότητα από αυτή που μπορεί να αποβάλλει. Η θερμοπληξία είναι μια παθολογική κατάσταση που πρέπει να αντιμετωπιστεί άμεσα καθώς μπορεί να προκαλέσει σοβαρές βλάβες στη λειτουργία των μυών και των οργάνων και, χωρίς νοσοκομειακή νοσηλεία, να αποβεί μοιραία για τον ασθενή.

Συμπτώματα

• Γρήγορη αύξηση της θερμοκρασίας του σώματος στους 40-41οC
• Το δέρμα είναι πολύ θερμό, ερυθρό και στεγνό (απουσία εφίδρωσης)
• Ο σφυγμός εξασθενεί προοδευτικά
• Αυξημένος ρυθμός αναπνοών
• Έντονη δίψα
• Μυϊκοί σπασμοί , εμετός, διάρροια
• Αλλαγές στην πήξη του αίματος , αρρυθμία
• Μειωμένο επίπεδο συνείδησης – Σύγχυση- Απώλεια αισθήσεων – Κωματώδης κατάσταση

 

Ευάλωτες ομάδες

 

• Βρέφη/παιδιά και άτομα ηλικίας άνω των 65 ετών
• Υπέρβαρα άτομα
• Ασθενείς με χρόνια νοσήματα (π.χ. καρδιολογικά, αναπνευστικά, νεφροπάθειες/ ηπατοπάθειες, σακχαρώδη διαβήτη κ.λπ.) ή με νευρολογικά/ ψυχιατρικά νοσήματα
• Άτομα τα οποία λαμβάνουν φαρμακευτική αγωγή για χρόνιες παθήσεις πχ. διουρητικά, αντιυπερτασικά, αντιισταμινικά, αντικαταθλιπτικά, ινσουλίνη κ.ά. τα οποία πρέπει να συμβουλευτούν τον θεράποντα γιατρό τους για πιθανή τροποποίηση της δοσολογίας.
• Άτομα εξασθενημένα (πχ. μετά από γαστρεντερίτιδα), υποσιτισμένα, σε κακή φυσική κατάσταση.
• Άτομα που καταναλώνουν πολύ αλκοόλ ή κάνουν χρήση ναρκωτικών ουσιών
• Άτομα που εργάζονται / διαμένουν/ γυμνάζονται σε εξωτερικούς χώρους ή χώρους με υψηλή θερμοκρασία.

 

Πρώτες βοήθειες

 

• Μεταφέρουμε τον ασθενή σε δροσερό (ή κλιματιζόμενο), ευάερο, και σκιερό χώρο.
• Χαλαρώνουμε ή αφαιρούμε ρούχα που πιθανόν να είναι ενοχλητικά και αερίζουμε το σώμα πχ. με χαρτόνι, βεντάλια, ανεμιστήρα.
• Χρησιμοποιούμε δροσερά επιθέματα πχ. βρεγμένες πετσέτες, κρύες κομπρέσες για να δροσίσουμε το σώμα του ασθενούς (κυρίως σε μέτωπο, κεφάλι, αυχένα και στέρνο).
• Σημαντικός στόχος είναι η αναπλήρωση των χαμένων υγρών και των αλάτων. Αν ο ασθενής διατηρεί τις αισθήσεις του και δεν κάνει εμετό, χορηγούμε σταδιακά μικρή ποσότητα δροσερού, ελαφρά αλατισμένου, νερού (1 κουταλάκι του γλυκού αλάτι σε ένα λίτρο νερό).
• Δε δίνουμε αλκοολούχα ποτά ούτε υγρά που περιέχουν καφεΐνη.
• Κάνουμε ζωηρές εντριβές σε χέρια και πόδια με κατεύθυνση από κάτω προς τα πάνω.
• Σε περίπτωση θερμικής κράμπας: αργή διάταση του μυός και χορήγηση ισοτονικών υγρών.
• Ο ασθενής συνήθως χρειάζεται να ξαπλώσει. Παρακολουθούμε για αλλαγές στη κατάσταση της υγείας του. Οι περισσότεροι ασθενείς επανέρχονται σε περίπου 30 λεπτά.
• Αν η κατάσταση του ασθενούς δεν βελτιωθεί ή υπάρχει σύγχυση/λιποθυμία θα χρειαστεί ιατρική βοήθεια ή μεταφορά στο νοσοκομείο.

 

Σε περίπτωση θερμοπληξίας 

Θα πρέπει να παρασχεθεί άμεσα ιατρική βοήθεια (καλούμε ασθενοφόρο ενόσω προσφέρουμε τις πρώτες βοήθειες) !
Μετά τη μεταφορά του ασθενούς σε δροσερό, άνετο και σκιερό χώρο, επιβάλλεται η άμεση ψύξη του ασθενούς : το σώμα πρέπει να τυλιχτεί με βρεγμένα σεντόνια /ρούχα ή να βυθιστεί πχ. μέσα σε μπανιέρα ή να καταβραχεί με λάστιχο ενώ πρέπει να τοποθετηθούν ψυχρά επιθέματα οπωσδήποτε σε μασχάλες, αυχένα, και βουβώνες.

 

Μέτρα πρόληψης

 

Κατά την περίοδο του καλοκαιριού σημειώνονται ιδιαίτερα υψηλές θερμοκρασίες περιβάλλοντος. Είναι, συνεπώς, απαραίτητη η προστασία από την υπερβολική έκθεση στη ζέστη προκειμένου να αποφευχθούν τόσο η αφυδάτωση του οργανισμού όσο και οι πιο επικίνδυνες καταστάσεις για την υγεία (θερμική εξάντληση,θερμοπληξία) .

Το Κέντρο Ελέγχου & Πρόληψης Νοσημάτων (ΚΕΕΛΠΝΟ) και το Υπουργείο Υγείας συνιστούν:

• Πίνουμε άφθονα υγρά (νερό και φυσικούς χυμούς). Αποφεύγουμε τα οινοπνευματώδη ποτά.
• Η μικρότερη συχνότητα ούρησης ή το πιο σκούρο χρώμα στα ούρα είναι ένδειξη αφυδάτωσης.
• Η διατροφή μας πρέπει να αποτελείται από ελαφρά και μικρά γεύματα. Προτιμούμε τα φρούτα και τα λαχανικά και περιορίζουμε τα λιπαρά.
• Με τον ιδρώτα χάνουμε και ηλεκτρολύτες. Μπορούμε να προσθέσουμε λίγο αλάτι στο φαγητό ή να προμηθευτούμε ειδικά συμπληρώματα αναπλήρωσης ηλεκτρολυτών από το φαρμακείο. Ζητούμε τη συμβουλή του γιατρού αν έχει συστήσει διατροφή χαμηλή σε αλάτι.
• Κάνουμε πολλά ντους μέσα στη μέρα με χλιαρό νερό (όχι παγωμένο γιατί το σώμα θα πρέπει να διαχειριστεί μεγαλύτερη και πιο απότομη αλλαγή στη θερμοκρασία).
• Αν το ντους δεν είναι εφικτό, ψυχρά επιθέματα όπως μια βρεγμένη πετσέτα μπορούν να προσφέρουν σύντομη ανακούφιση και δροσιά.
• Τις ημέρες με καύσωνα, αποφεύγουμε την απ’ ευθείας έκθεση στον ήλιο (άρα και την ηλιοθεραπεία).
• Ντυνόμαστε με ελαφριά, άνετα, ανοιχτόχρωμα ρούχα από υλικό που επιτρέπει στο δέρμα να αναπνέει και έτσι βοηθά στην εξάτμιση του ιδρώτα. Δεν ξεχνάμε το καπέλο και τα σκουρόχρωμα γυαλιά.
• Περιορίζουμε τις μετακινήσεις μας και αποφεύγουμε χώρους με συνωστισμό. Προτιμούμε σκιερά και δροσερά ή κλιματιζόμενα μέρη.
• Αποφεύγουμε το πολύωρο βάδισμα ή την έντονη δραστηριότητα ιδιαίτερα σε χώρους με υψηλή θερμοκρασία, άπνοια και μεγάλη υγρασία.
• Αποφεύγουμε τα πολύωρα ταξίδια με τα μέσα συγκοινωνίας όταν η ζέστη είναι σε πολύ υψηλά επίπεδα (κυρίως αν τα μέσα αυτά δεν έχουν κλιματισμό).
• Διατηρούμε το περιβάλλον στο σπίτι μας δροσερό (πχ. με ανεμιστήρες, μονάδες κλιματισμού).
• Κρατάμε τα παράθυρα κλειστά τις ζεστές ώρες της ημέρας και τα ανοίγουμε όταν έχει πέσει η θερμοκρασία του περιβάλλοντος.
• Αν δεν χρειάζονται, κλείνουμε τα φώτα και άλλες συσκευές που εκπέμπουν θερμότητα.
• Αν ταξιδεύουμε σε χώρες πιο ζεστές, προσέχουμε ιδιαίτερα τις πρώτες μέρες μέχρι το σώμα να αρχίσει να συνηθίζει στις νέες συνθήκες.
• Για τα μωρά και τα παιδιά, τα ντύνουμε όσο πιο ελαφρά γίνεται. Είναι προτιμότερο τα χέρια και τα πόδια τους να είναι ελεύθερα. Επίσης, εκτός από γάλα, συνιστάται η χορήγηση και άλλων υγρών όπως νερό και χαμομήλι.
• Εξασφαλίζουμε ότι άτομα ηλικιωμένα, απομονωμένα ή με εξασθενημένο οργανισμό μπορούν να ανταπεξέλθουν κατά τη διάρκεια ενός καύσωνα