Εποχιακή Aλλεργική Eπιπεφυκίτιδα

Επιμέλεια κειμένου: Κατερίνα Αλτουβά, φαρμακοποιός MPharm, PGDip

Η άνοιξη είναι εδώ και μαζί της έχει φέρει τις αλλεργίες και τα ενοχλητικά τους συμπτώματα! Πέρα από την καταρροή, το φτάρνισμα και τη φαγούρα, αυτή την εποχή του χρόνου, πολλά άτομα ταλαιπωρούνται και με κόκκινα και ερεθισμένα μάτια, συμπτώματα χαρακτηριστικά της αλλεργικής επιπεφυκίτιδας.

Ο επιπεφυκότας είναι η λεπτή μεμβράνη που καλύπτει την εσωτερική επιφάνεια των βλεφάρων και το άσπρο του ματιού. Η αλλεργική επιπεφυκίτιδα είναι μια φλεγμονή του επιπεφυκότα και προκύπτει από την υπερβολική αντίδραση της εξωτερικής επιφάνειας του ματιού σε περιβαλλοντικούς παράγοντες (αλλεργιογόνα).

Ο οργανισμός αντιλαμβάνεται τα αλλεργιογόνα ως ξένα σώματα και αντιδρά για να τα εξουδετερώσει. Πιο συγκεκριμένα, ο επιπεφυκότας έχει ένα μεγάλο αριθμό κυττάρων του ανοσοποιητικού συστήματος. Κατά την επαφή με το αλλεργιογόνο, τα μαστοκύτταρα απελευθερώνουν χημικές ουσίες όπως η ισταμίνη. Παράλληλα, τόσο από τα μαστοκύτταρα όσο και από άλλα κύτταρα του ανοσοποιητικού συστήματος, εκλύονται διαβιβαστές φλεγμονής στους ιστούς των ματιών.

Τα συμπτώματα της επιπεφυκίτιδας εμφανίζονται και στα δύο μάτια, και συνήθως αναπτύσσονται γρήγορα. Αυτά είναι:

• Κνησμός των βλεφάρων (αποτελεί και βασικό στοιχείο της διάγνωσης)
• Ερυθρότητα (κόκκινα μάτια και εσωτερικά στα βλέφαρα)
• Κάψιμο/τσούξιμο
• Δακρύρροια («τρέχουν» τα μάτια ). Οι εκκρίσεις είναι συνήθως διαυγείς και υδαρές.
• Οίδημα των βλεφάρων
• Οίδημα του επιπεφυκότα (τα μάτια «γυαλίζουν»)

Η αλλεργική επιπεφυκίτιδα εμφανίζεται σε πολλές μορφές, ανάλογα με τον αλλεργιογόνο παράγοντα και τη διάρκεια που το άτομο βρίσκεται σε επαφή με αυτόν. Η πιο χαρακτηριστική μορφή είναι η εποχιακή αλλεργική επιπεφυκίτιδα.

Γνωστή και ως επιπεφυκίτιδα εκ χόρτου, αποτελεί το 50% των αλλεργικών επιπεφυκίτιδων και προσβάλλει περίπου το 15-20% ενηλίκων και παιδιών.

Η εμφάνιση των συμπτωμάτων σχετίζεται με την εποχιακή παραγωγή των αερομεταφερόμενων αλλεργιογόνων πχ. γύρη από τα δέντρα την άνοιξη, αγριόχορτα στην αρχή του καλοκαιριού, ζιζάνια και σπόρια από μύκητες στα τέλη του καλοκαιριού και αρχή του φθινοπώρου.

Τα συμπτώματα μπορεί να είναι έντονα και επηρεάζουν την καθημερινότητα του ατόμου. Συνήθως διαρκούν μερικές εβδομάδες ενώ η έντασή τους τείνει να διαφέρει ανάλογα με την ποσότητα γύρης στον αέρα.

Η αλλεργική επιπεφυκίτιδα συνήθως συνυπάρχει και με άλλες εκδηλώσεις αλλεργίας όπως ρινίτιδα, άσθμα και κνίδωση/έκζεμα. Επιπλέον, τα άτομα με εποχιακή αλλεργική επιπεφυκίτιδα έχουν κατά κανόνα ατομικό και οικογενειακό ιστορικό για εποχιακές αλλεργίες, ατοπική δερματίτιδα και άσθμα.

Πρώτο βήμα αντιμετώπισης είναι ο εντοπισμός και η αποφυγή του αλλεργιογόνου. Για παράδειγμα, τις ημέρες με αέρα, όπου η γύρη μεταφέρεται παντού, τα ευαίσθητα άτομα συστήνεται είτε να αποφεύγουν την έξοδο από το σπίτι είτε να φορούν προστατευτικά γυαλιά.  Επιπρόσθετα μέτρα :

• Αποφυγή της τριβής των ματιών καθώς μπορεί να χειροτερεύσει τη φλεγμονή.
• Συχνές πλύσεις των ματιών με φυσιολογικό ορό/ τεχνητά δάκρυα (τουλάχιστον 4 φορές την ημέρα) ή με ειδικές συσκευές πλύσης των ματιών.
• Κρύες κομπρέσες πχ. με αποστειρωμένες γάζες ή καθαρό βαμβάκι που έχουμε βρέξει σε κρύο νερό ή με ειδικά μαντηλάκια για οφθαλμική χρήση

Πέρα από τα παραπάνω μέτρα, υπάρχουν και φαρμακευτικές προσεγγίσεις στην αντιμετώπιση των συμπτωμάτων της αλλεργικής επιπεφυκίτιδας.

• Κολλύρια με αντιισταμινικό φάρμακο. Συνήθως χρησιμοποιούνται δύο φορές την ημέρα. Δρουν πιο άμεσα στα συμπτώματα της αλλεργικής επιπεφυκίτιδας, ωστόσο δεν μπορούν να χρησιμοποιηθούν προληπτικά.
• Κολλύρια με φάρμακα που σταθεροποιούν τα μαστοκύτταρα. Θεωρούνται πιο σωστή επιλογή για ένα άτομο που γνωρίζει ότι μπορεί να εμφανίσει αλλεργική επιπεφυκίτιδα και θέλει να προλάβει τα συμπτώματα. Χρειάζονται ορισμένες ημέρες για να δράσουν για αυτό και η χορήγηση πρέπει να ξεκινά πριν την εποχή της αλλεργίας και να συνεχίζεται για όλο το διάστημα που διαρκεί. Συνήθως χορηγούνται τέσσερις φορές την ημέρα.
• Κολλύρια με συνδυασμό φαρμάκων, αντιισταμινικού και κάποιου αγγειοσυσταλτικού. Τα αγγειοσυσταλτικά φάρμακα περιορίζουν τη διάμετρο των μικρών αγγείων της επιφάνειας του ματιού. Έτσι, μεταφέρονται μικρότερες ποσότητες διαβιβαστών φλεγμονής άρα έχουμε ηπιότερα συμπτώματα.
• Άλλοι συνδυασμοί περιλαμβάνουν αντιισταμινικό και σταθεροποιητή μαστοκυττάρων : παρέχουν άμεση ανακούφιση από τα συμπτώματα της αλλεργίας ( μέσα σε λίγα λεπτά ) και να έχουν διάρκεια έως και 12 ώρες.
• Κολλύρια με κορτιζονούχα φάρμακα. Χορηγούνται όταν τα συμπτώματα είναι πιο βαριά, για τον περιορισμό της φλεγμονής. Συστήνονται από τον οφθαλμίατρο για περιορισμένο χρονικό διάστημα καθώς η παρατεταμένη χρήση τους μπορεί να αυξήσει την οφθαλμική πίεση, να οδηγήσει σε γλαύκωμα ή να χειροτερεύσει μια ιογενή λοίμωξη όπως τον έρπη κ.ά.
• Αντιισταμινικά φάρμακα για χρήση από το στόμα. Επιλέγονται όταν συνυπάρχουν και άλλα συμπτώματα αλλεργίας όπως αλλεργική ρινίτιδα.
• Σε πολύ βαριές περιπτώσεις, ίσως χορηγηθούν κορτιζονούχα φάρμακα από το στόμα. Λόγω αντενδείξεων και παρενεργειών συστήνονται επιλεκτικά.

Προσοχή! Δεν είναι όλα τα κολλύρια κατάλληλα για όλους. Πχ. άτομα με ήδη ανεβασμένη οφθαλμική πίεση δε συνίσταται να χρησιμοποιούν κολλύρια με κορτιζονούχα ή αγγειοσυσταλτικά φάρμακα.

Για χρήστες φακών επαφής : οι οφθαλμίατροι συστήνουν να αποφεύγεται η χρήση των φακών επαφής μέχρι την επίλυση των συμπτωμάτων της επιπεφυκίτιδας. Αν επιλέξετε να συνεχίσετε να φοράτε τους φακούς επαφής, προσοχή στην επιλογή των κολλυρίων/ οφθαλμικών αλοιφών. Σε κάθε περίπτωση, ρωτήστε τον οφθαλμίατρο ή το φαρμακοποιό σας.

Είναι σημαντικό να επισκεφθούμε το γιατρό αν :

• Δεν μπορούμε να εντοπίσουμε τον αλλεργιογόνο παράγοντα που προκαλεί τα συμπτώματα
• Τα συμπτώματα δεν υποχωρούν σε μερικές ημέρες παρά τα μέτρα αντιμετώπισης
• Τα συμπτώματα χειροτερεύουν πχ. υπάρχει φωτοφοβία
• Υπάρχει πόνος στο μάτι
• Έχουν εμφανιστεί κηλίδες ή φουσκάλες στο δέρμα δίπλα από το μάτι ή στο βλέφαρο ή τη μύτη
• Υπάρχει μεγάλη ερυθρότητα, και κυρίως αν εμφανίζεται μόνο στο ένα μάτι
• Έχουμε θολή ή περιορισμένη όραση