Χιώτης Ιωάννης
MD PhD MSc, Χειρουργός Ορθοπαιδικός,
Διδάκτωρ Δημοκριτείου Πανεπιστημίου,
3η Ορθοπαιδική Κλινική του Νοσοκομείου ΥΓΕΙΑ

Τι είναι οστεοπόρωση;

Οστεοπόρωση ονομάζουμε την κατάσταση του οστού κατά την οποία έχει χάσει την φυσιολογική αντοχή του τόσο ώστε να διατρέχει υψηλό κίνδυνο να υποστεί ένα κάταγμα.

Η οστεοπόρωση στο προχωρημένο γήρας μπορεί να αποτελεί και μια φυσιολογική κατάσταση χωρίς αυτό να σημαίνει την αδιαφορία του θεράποντος ιατρού.

Η οστεοπόρωση αφορά και τα δύο φύλα με μεγαλύτερη συχνότητα τις γυναίκες και ιδιαίτερα της Καυκάσιας φυλής.

Η οστεοπόρωση μπορεί να είναι πρωτοπαθής ή δευτεροπαθής.

Πρωτοπαθή οστεοπόρωση ονομάζουμε την οστεοπόρωση η οποία οφείλεται στην κληρονομικότητα και είναι γονιδιακή έχοντας αποκλείσει κατά τον κλινικό και εργαστηριακό έλεγχο οποιαδήποτε άλλη αιτία.

Δευτεροπαθή οστεοπόρωση ονομάζουμε την οστεοπόρωση κατά την οποία υπάρχει μια σαφή αιτία η οποία έχει προκαλέσει την διαταραχή της φυσιολογίας του οστού. Αιτίες διαταραχής του οστού και πρόκληση μείωσης της αντοχής αυτού είναι: η παρατεταμένη χρήση κορτικοειδών, χημειοθεραπευτικών σχημάτων, αντικαταθλιπτικών φαρμάκων, διαταραχές του παραθυρεοειδούς αδένα, έλλειψη βιταμίνης D3 και άλλοι παράγοντες.

Πως εκδηλώνεται:

Η κύρια εκδήλωση της οστεοπόρωσης είναι το κάταγμα το οποίο στις μεγαλύτερες ηλικίες στις οποίες υπάρχει και συνοσηρότητα είναι μοιραίο για την ζωή του καταγματία.

Για αυτό τον λόγο η οστεοπόρωση ονομάζετε «Σιωπηλή Νόσος»: νοσούμε χωρίς να το ξέρουμε και την αναγνωρίζουμε μόνο κατόπιν μιας πτώσης από την οποία θα προκληθεί ένα κάταγμα. Πρώιμα συμπτώματα μπορούν να είναι η απώλεια ύψους του ασθενούς λόγω καθίζησης των σπονδυλικών σωμάτων καθώς και πόνοι στην  σπονδυλική στήλη που οφείλονται στον ίδιο λόγο.

Πως γίνεται η διάγνωσή της;

Η διάγνωση της οστεοπόρωσης απαιτεί λεπτομερή οικογενειακό και ατομικό ιστορικό από τον ασθενή, εξετάσεις αίματος και ούρων για αποκλεισμό δευτεροπαθής οστεοπόρωσης, ακτινογραφίες οσφυικής και θωρακικής σπονδυλικής στήλης καθώς και μέτρηση οστικής πυκνότητας

Όλες οι πληροφορίες έχουν την δική τους αξία και μοριοδοτούνται μέσω ενός ¨εργαλείου αξιολόγησης ¨ το FRAX όπου συστήνει ή απορρίπτει το αν ο ασθενής θα πρέπει να λάβει θεραπευτική αγωγή. Την κατηγορία της φαρμακευτικής αντιοστεοπορωτικής αγωγής την καθορίζει ο θεράπων ιατρός ανάλογα το προφίλ του ασθενούς.

Η μέτρηση οστικής πυκνότητας δεν είναι επαρκής για την επιλογή της θεραπείας του ασθενή και αναφέρουμε το πιο συχνό θεραπευτικό λάθος.

1ο Παράδειγμα: Ασθενής μεταεμμηνοπαυσιακή, με μετρηση οστικής πυκνότητας φυσιολογική με καθίζηση σπονδυλικού σώματος όπου διαπιστώθηκε στην ακτινογραφία χωρίς να το γνωρίζει η ιδία θα πρέπει να λάβει θεραπευτική αγωγή

2ο Παράδειγμά: ασθενής κάτω των 50 ετών με οστεοπόρωση στην μέτρηση οστικής πυκνότητα χωρίς παράγοντες κινδύνου από το ατομικό και οικογενειακό ιστορικό και με φυσιολογικές τιμές οι εξετάσεις αίματος και ούρων δεν θα πρέπει να λάβει θεραπευτική αντιοστεοπορωτική αγωγή και θα πρέπει να τεθεί υπό ετήσια παρακολούθηση.

Σύμφωνα με τις επίσημες επιστημονικές ευρωπαϊκές οδηγίες για την  πρόληψη της οστεοπόρωσης κάθε γυναίκα μετά τα 55 έτη και κάθε άνδρας μετά τα 75 θα πρέπει να υποβάλλετε σε ολοκληρωμένο έλεγχο οστικής πυκνότητας

Ποιοι κινδυνεύουν να παρουσιάσουν οστεοπόρωση

Οι παράγοντες που συμβάλλουν στην παρουσία της μειωμένης οστικής πυκνότητας είναι πάρα πολλοί. Θα μπορούσαμε να αναφέρουμε ως υποψήφιους:

  • άτομα τα οποία έχουν οικογενειακό ιστορικό με οστεοπόρωση και κατάγματα
  • άτομα με πολύ χαμηλό βάρος
  • φυτοφάγοι.

Επίσης, άτομα τα οποία πάσχουν από μια κατηγορία παθήσεων που έχουν ως συνέπεια την απώλεια οστικής αντοχής είναι:

  • πάσχοντες από νευρογενή ανορεξία
  • άτομα με αναιμία
  • διαβητικοί
  • ασθενείς καθηλωμένοι σε παρατεταμένη ακινησία
  • άτομα με ψυχικές διαταραχές που κάνουν επί μακρόν χρήση αντιψυχωσικών φαρμάκων
  • ασθενείς με χρόνια αναπνευστικά προβλήματα που κάνουν χρήση εισπνεόμενης κορτιζόνης καθώς και ο οποιοσδήποτε έλαβε η λαμβάνει για μεγάλο χρονικό διάστημα (πέραν του 9μήνου) συστηματικά κορτιζόνη
  • οι γυναίκες με άτακτο κύκλο, ορμονολογικές διαταραχές, πρώιμη εμμηνόπαυση και υστερεκτομή κατά την αναπαραγωγική ηλικία.

Πως μπορώ να προλάβω την οστεοπόρωση;

Η πρόληψη είναι η καλύτερη θεραπεία ειδικά κατά την παιδική και εφηβική ηλικία που γίνεται το ¨κτίσιμο¨ των οστών. Η πλούσια πρόσληψη γαλακτοκομικών, βιταμίνης D καθώς και άθληση αποτελούν τους βασικότερους παράγοντες τον γερό σκελετό. Ακόμη άλλοι παράγοντες που επισπεύδουν την παρουσία οστεοπενίας και πρέπει να μένουν έξω από την καθημερινότητά μας:

  • αλκοόλ
  • κάπνισμα
  • ανεπαρκής άσκηση
  • ελλιπή και μη ποιοτική διατροφή και το άγχος.

Επομένως, είναι απαραίτητη η επικοινωνία με τον κλινικό σας ιατρό στην περίπτωση που κάποιος ανήκει σε ομάδα κινδύνου οστεοπενίας.

Θεραπεύεται η οστεοπόρωση;

Η οστεοπόρωση είναι ένα νόσημα ρουτίνας στην θεραπευτική καθημερινότητα αλλά κάθε ασθενής αποτελεί κα μια διαφορετική οντότητα. Όταν όμως η οστεοπόρωση εμφανίζεται πρόωρα ή αποτελεί την συνέπεια μιας νόσου τότε θα πρέπει ο ειδικός ιατρός να αναζητήσει τα αίτια της και κατόπιν να προβεί στην θεραπεία αυτής αλλά και της αιτίας.

Επίλογος

Η οστεοπόρωση είναι η απώλεια αντοχής του οστού όπου προδιαθέτει δε υψηλό κίνδυνο κατάγματος. Η νόσος είναι «αθόρυβη» και στους ηλικιωμένους αποτελεί από τους κύριους λόγους θνησιμότητας ενώ στους νεότερους προκαλεί αναπηρίες και κοινωνική μειονεξία.

Η πρόληψη και η εξειδικευμένη διάγνωση και θεραπεία είναι σωτήρια.